DOLAR 0,0000
EURO 0,0000
STERLIN 0,0000
ALTIN 000,00
BİST 00.000
Metin BOSNAK
Metin BOSNAK
Giriş Tarihi : 26-04-2022 01:49

BİLİMLE DİNİ UYUŞTURMAK

 

Din ile bilimi uzlaştırma çabaları esasen ideolojik uyuşturma ürünüdür. Dahası, bu çatışmanın özünde tarihsel bir iktidar savaşımı yatıyor. Hıristiyan Ortaçağı sonlarında bilim, dinden kendine düşünce için hürriyet alanı kotarmaya çalıştı.

Roger Bacon gibi felsefeciler hem bilimin hem de felsefenin dizginlerini tutmaya çalıştı. Şüphe vardı, inanç da. Taklitten tahkike geçmeyi Endülüs’ten öğrenmişti. Descartes’ta şüphe inanca olduğu kadar düşünenin kendine kadar uzandı; düşünmek bir “varlık” ispatı oldu. O da İbn-i Rüşt etkisindeydi, ancak Hıristiyanlığa Zerdüştlükten miras kalan dualite havsalasına hâkimdi. “Cogito” “ben”i merkeze alırken kendinin dışarıdan, öncekilerden, hatta üstatlardan bağımsız olacağını ilam ediyordu. Pascal, Leibniz ve Hobbes’ın eleştirileri, o “ben”e dair eleştirileri çok geçmeden gelecekti, geldi de.

Hıristiyanlıktaki haliyle din, sadece içe dönük sorgulamaya odaklanmıştı. Bu nedenle, Kiliselerin içeriye fazla ışık almaması ve hatta olacaksa loş ışık için mum yakılmalıydı. Hıristiyanlığın en büyük abidesi olan Ayasofya’da bile yapının içeriye fazla ışık almayacak şekilde tasarımı bundandı. En belirgin ve yoğun ışık da ana kubbeden içeriye açılan üç ayrı yuvarlak pencereden yapıya girecek şekilde tasarlandı. Üç yuvarlak ışık kaynağı birleşecek ve böylece Teslisteki, “üç ama bir; bir ama üç” prensibi üç ışığın zeminde yekpare ışık tarzında odaklanmasıyla gerçekleşecekti. Ancak Kilise’nin genelinde yine karanlığa çalan loşluk hâkim olacaktı.

Eskiden beri Hıristiyanlık ışıkla zaten kavgalıydı. Tamam, İsa’nın çoğu tezahürlerinde ışık vardı. İkonalarda ışık haleleri de bunu işaret ediyordu. Ancak tehlike de vardı. Çünkü Lucifer de “ışık getiren” anlamındaydı. Ayrıca, ışık dışarıdan içeriye gelirdi; camera obscura (karanlık oda)'daki gibi dışarıdan gelen ışığın içerde resmi oluşturması değil, iç hücrelerden dışarıya ışık yaymak gerekiyordu. Dışarıdan içeri gelen ışık dünyevi, içerden dışarıya çıkan ise uhrevi bir ışık demekti. O nedenle Karanlık Çağlara nispetle kullanılan Aydınlanma ciddi bir tartışmayı da araladı.

Batı’da Aydınlanma ve sonrasında artık hükümranlığını yitiren Hıristiyanlık deneysel bilimlerden saha ilhak etmeye çalışarak yaşamaya çalıştı. Bunu da Kutsal Kitap ve dinsel verilerin bilimle sağlamasını yaparak gerçekleştirmek istedi. Yaradılış ve evrime dair tartışmalar, Darvin, Marks ve Freud gerçeği nakilden bağımsızlaştırmak istedikçe, dini kesimler de bilim verileriyle dini sağlaştırmak çabasına düştü. Uyuşma böyle başladı.

Dinin bilimsel, ya da ispat edilebilir taraflarına vurgu yapmak temelde bu çabaların ürünüdür. Bunlar arasında Tevrat arkeolojisi ve bizzat yaradılışa dair kutsal metinlerin hakikatini “bilimsel” olarak ispat etme vehimleri yer aldı. Bir yandan bilim dinleşti; öte yandan, din bilimselleşti. Uymak, uzlaşmak gibi algılansa da uyumak ve uyuşmak yan ürün olarak ortaya çıktı. Neticede din bilimi uyuttu, bilim de dini. Okumalar ve yorumlar zaten var olan gerçeğin takdis algısına yönelik gelişirken, sorgulama yerine doğrulama gelenek oldu.

Hegel aslında karşıt gibi görülen tez ve antitezin birbirini “mutlak” iyiye götüreceği dillendirdi. Kant’ta bu çaba devam etti belki; aklın bağımsız olmadığı ve hatta “saf aklın” eleştirisi yapılırken akıl ötesinde bir gerçekliğe erişme çabası düşünce ufkuna yerleşti. Descartes geleneğini yıkma çabasında olan Kant belki “fuat” kavramına en yakın duran modern düşünce adamı oldu. Akıl yanında “tecrübe”nin gerekli olduğunu düşünüyordu.

Kant en azından beyin kıvrımlarında şekillenen düşüncenin aslında zaten dışarıdan gelen verileri yorumlamada katıksız olmayacağını ifade etti. Ona göre, geleneksel felsefe ve metafizik düşünce bu konuda yetersiz kalmıştı. Aydınlanmayı tarif ederken kullandığı “bilmeye cüret etmek” hem Tekvine hem de tecrübe etmenin gereğine işaret ediyordu. Ayrıca tecrübeyle beraber “apriori” kavramlar da önemliydi. Bu kavramlar bireysel tecrübe ötesine de geçiyordu. Yani, bireyin, “ben”in ötesine.

Ancak süreç devam etti. Amerika’da Emerson ve Thoreau gibi filozoflar Protestanlıkla bireysel düşünceyi “aşkıncılık” haline getirmeye çalıştılar. Fichte ve Shelling’den esintiler vardı düşünce sistemlerinde. Kilise’den hâlâ tam kopmayan düşünceleri, şehirden bile koparak kırsal alanda yakalama çabasında oldular. Şehir ve Kiliseye yabancılaştılar, ancak kırsaldaki çiftliklerinde de kalbin Kilisesini de kuramadılar.

Batı’da din ve bilim boyutunda gerçekleşen savaş, aslında “din adamı” ve “bilim adamı” arasında oldu. Bu da daha önce başlayan Kilise ve Devlet arasındaki iktidar savaşının yeni boyutunu ifade ediyordu: bilimsel gerçek ve dinsel gerçek. Ya da akademi ve Kilise. Ya da laboratuar ve nefis muhasebe hücreleri. Kilisenin etkisi ve nefsin yankı hücreleri daraldıkça, Kapitalizmin Ruhu  ortaya çıkmaya başladı. Weber Protestanlıkla Kapitalizm bağlantısı kurarken, dâhili murakabe yerine harici muhasebeleşmeyi vurguluyordu. Nefsin terbiyesi, Doğa’nın terbiyesiyle yer değişti. Doğa’nın zaptı, başka insan doğalarının zaptına evirildi.

Çıkan tartışmanın özünde 19. asırdan beri süregelen, dinin yerine bilimi ikame etme mantığı yatmaktaydı. Daha önce din çalışmaları dâhil hemen her araştırma konusu “felsefe”nin alt alanlarıydı. (“Fıkıh” kelimesi de aslında illa “dini” araştırmaları değil, genel anlamda araştırmayı ifade ediyordu. Çünkü geleneksel İslam algısında bilginin seküler ve İslami olarak tasnifi yoktu. Yani bütün bilgiler İslami olup, İstislamına gerek de yoktu.)

Pozitif ve deneysel bilim bunları içermiyordu. O nedenle, dinle gelen gerçek algısı da dünyayı algılama çabasına dönüşürken, dinin Batı’da karşılığı olmayan “fuat” kavramı doğrultusunda gelişimi akamete uğradı. Batı’da akıl beyinle özdeş olurken, İslam’da gönülle ya da kalp akıl etme meselesi vardı. “Perdeler” hem varlık hem düşünce katmanlarını içerdiği için, aslında vukuf perdelerin açılmasıyla hem varlığı hem onu kavramadaki düşünce nüfuzunu ifade ediyordu.

Duygu derinliği Batı’da hem kadınsı, hem Doğu’lu dolayısıyla aslında bir hiyerarşik üst-ast ilişkisi demekti. Yeni Batı rotasında insan erkeksi, yani “mantıklı” yani “kalbi” değil “beyni” ile hareket eden insan olacaktı. O da üstünlük demekti. İsa’nın “öte dünyadaki” krallığını beklemeye gerek kalmadı; onu bu dünyada kurmak zamanı gelmişti. Bu süreci Marks dinin ve Hegel’in eleştiriyle başlatmak istedi. Kalpsiz dünyanın kalbi olmak çabasında Marks, aslında kalbi döküm atölyesinde eritti.

 

Hıristiyan Ortaçağında bilim zaten Kilise sultasında ve Hıristiyanlığı muktedir kılmak üzerine dini ve siyasi nitelik taşıyordu. Bireysel anlamda vicdanı sorgulayan, ama toplumsal anlamda siyasal sistemi sorgulatmayan bu gelenek, bizzat siyasal sistemi dini verilerle olumlarken; aslında, kendi meşruiyet damarlarını kurutmuş oldu. Buna Haçlı Seferlerinin başarısızlığı da eklenince Kilise dağılmaya başladı ve yeni Hıristiyan mezheplerinin çıkmasıyla Hıristiyan ittihadı bitmiş oldu. Avrupa 16. asıra kadar anti-İslam olarak kimliğini tanımladı.

16. Asırdan sonra sekülerleşme eğilimleri bu sefer de Hıristiyanlıktan gelen verileri inkâra dayalı olarak gelişmeye başladı. Artık şövalye Kutsal Kâse’yi ya da Kudüs’ü kurtarma çabasında değildi. Cervantes’in Don Kişot’u bile, kutsallar için değil, Desdemona için varlığını tehlikeye atıyordu. Madem İsa’ya değil, kadına âşık olacaksınız, o halde işte size Meryem! Onu tehlikesizce sevin demişti,” Kilise. Ama tutmamıştı.

Bu dönem sekülerleşme eğilimleriyle olduğu kadar, anti-Osmanlı olarak kendini tanımlayan milli kimlikler ortaya çıkmaya başladı. Önceleri İtalyancanın Latinceden ayrışmaya başlaması, diğer Batı dillerinin ayrışmasına zemin hazırlarken, milli dillerin verileri tedricen Hıristiyanlığın da milli sürümlerinin oluşmasına yol açtı. Haçlı birlikteliği bitmiş, feodal yapılar da milletleşmeye başlamıştı. Osmanlı Türktü; o halde, Batı’lı olmak anti-Türk olmaktı artık. Müslüman olanlara "Türk oldu" demeleri bundandı.

Bilim alanları 19. asırda felsefeden ayrıldıkça tartışmalar da başladı. Bu yolla Kilise üzerinden din adamlarının kullandığı güç el değiştirecekti. Deneysel bilimler ayrıştıkça gözleme dayalı düşünsel alanlar dayanaksız kaldılar. Din çalışmaları da bundan nasibini aldı. “Zamanın ruhu” öyle istedi. Önce bilim Kilise sultasından çıktı. Sonra da “gerçeklik.” Bilimle uğraşan ve bilimi finanse eden merkezlerin bu güç kaydırmasında rolü büyük oldu. Bilim cephesinden ortaya atılan “mantık,” daha sonra dini savunmak yönündeki diğer açmazlara yol açtı.

İlkin Hıristiyanlıkta başladı bu tartışma. Sonra İslam’a sıçradı. Netice olarak, bilim dinin, din de bilimin alanlarına girmek durumunda kaldı. Her ikisinde de amaç karşı tarafın “gerçeklerine” temayülleri olanı kendi tarafına çekme mücadelesinden öteye gitmedi. Her iki alan da gerçekliği iktidar için kullandıkça gitmeyecektir de.

İnanç alanları irrasyoneldir. Tanrı algısı kendi başına irrasyoneldir. Müslüman için “asli günah,” Teslis gibi kavramlar ne kadar irrasyonel ise, Hıristiyan için çok Hz. Peygamberin evlilikleri, Yahudilik için kadının “şer olmayabileceği” konuları da aynı şekildedir.

Rasyonel aklın “irrasyoneli” kendi hazne ve formüllerine sığdırması çabası da anlamsızdır. Çünkü rasyonel akıl günceli, geçmişinden bağımsız algılamaya çalışır. Bunu yaparken de “tarihsellik” kategorileri kurar. Dahası, Pozitif bilimlerle beşeri bilimler zaten kendi arasında yöntem, içerik ve kavramsal gerçeklik çatışması yaşarlar. Tanrı rasyonel mantığa vurulamaz: O, zihinsel kapsam alanı ötesindedir. Pozitif bilimlerin gerçeklik algısı da ancak onunla uğraşanların kapasiteleriyle sınırlıdır. Öte yandan, rasyonelliği sadece “materyale” dökmek zaten yine aynı kısır döngünün ürünüdür.

Dinin yorumlanmasını pozitif bilimle yapmak dini pozitivist mantıkla algılamaktır. Dinin yorumu beşeri bilimlerin bakış açısıyla anlamlı olacaktır. Dinin mutlak tartışılmazları vardır. Ancak anlaşılmazları olmaması gerekir. Oysa bilimin, tartışılmazı yeni bir tartışma çıkana kadar geçerlidir. Hatta yolda da değişebilir.

Tevrat ve Kur’an astronomi, oşinografi kitapları değildir. Gemiden, okyanustan bahsetmesi Kutsal Kitabı denizcilik ders kitabı yapmaz. Abdest almak “sağlığa uygunluk” için değildir, ibadete hazırlıktır. Orucun sağlığa yararlarından bahisle orucu teşvik pozitivist kaşıkla Müslüman iftarı yapmaktır. Sindirim sistemini çalıştırmak için Teravih namazı kılınmaz. Spor salonlarının işlevini namaza yüklemek abesle iştigaldir. Her dinin bilim ve gerçekliğe bakışı zaten farklıdır. Bilgiyi teşvik eden din veya yorumu kadar, engelleyen din veya yorumu da vardır.

Öte yandan, bilimin kendisi de dogmatik olabilir. Aristo’dan Einstein’a gelen süreç akıllardadır. Önce Kilise ve onu temsilen papalık tartışılmazdı; sonra Aristo mutlak gerçek oldu. Sonra o aşıldı ve Einstein dönemi başladı.

“Gerçeklik” sadece materyal dış âlemden gelmez. Laiklik tartışmalarına kadar giden bir dolu kavganın özünde de esasen din ve bilim arasındaki karşılıklı mütecaviz mantık yatmaktadır. Dini “hakikatlerin” illa da ilmi “tahkikatlarının” yapılması mükellefiyetleri yoktur.

Dinle bilimin çatıştığı noktalar var oldukça birini diğerine uydurmak için tornaya sokmak, yontmak ikisine de haksızlık yapmaktır. Din ile bilimi illa da aynı kefede tartışmak baştan yanlışlıktır. Çünkü ikisinin alanları ve metotları farklıdır. Bütün bilimler aslında Tanrı’yı anlama yönünde birer küçük ipucu sunsalar da, bütün güzel sanat alanları kaybedilen bir öz güzellik ve hakikate yönelişin tezahürleri olsalar da, Tanrıyı somut hale getiremezler.

O nedenle, dine inanan bu tartışmayı Sanatkârın sanatıyla algılar. Güzellik ve gerçek aynı Tanrı’nın iki ayrı tecelli alanlarıdır. O halde güzellik de gerçek de dini metinlerden ya da din adamından çıkmasa da takdiri hak eden unsurlardır. Buna sanatın uğraştığı güzellik ve bilimin uğraştığı gerçeklik de dâhildir. Yeter ki bilim ve din üzerinden verilen kavga yekdiğerini yok etme ya da onlar üzerinden güç edinimi için olmasın!

Çatışmadan, ama uyuşmadan da.

 

 

NELER SÖYLENDİ?
@
Metin BOSNAK

Metin BOSNAK

DİĞER YAZILARI MUHSİN BAŞKAN Mum Titrer Hanemizde Ülkücülük CHP'yi Ne Zaman Sevdim İSLAMCILIKLA MÜSLÜMANI, TÜRKÇÜLÜKLE TÜRKÜ YABANCILAMAK SOSYAL MEDYANIN SOS'LARI PARALEL YAPI Bosna'daki Türk Üniversitesi: IUS DER SPİEGEL "BOYUN EĞME" DİYOR DEVRİM Mİ DEDİNİZ? BİRLİK VE BERABERLİK NEDİR? DİL TARİH VE İDEOLOJİ AYNAYI ARAMAK... MAKULLER AKİLLERE KARŞI VEDA HUTBESİNİ OKURKEN HİNLİK VE HAİNLİK ÖTESİNDE TARİHE BAKMAK ALPEREN OLMAK BİR HİLAL BİR İHTİLALDİR DELİLİĞE ÖVGÜ AŞK'A DAİR YAKLAŞIMLAR BİLİM, İDEOLOJİ VE DARVİNİZME DAİR YALAN DÜNYADA GERÇEK TARİH OLUR MU? DELİ DUMRUL'UN KÖPRÜSÜ ORTAYA KARIŞIK HALLERİMİZ EFKAR VE HERZELER YUSUF, ŞEHİR VE TABUYA DAİR EĞİTİME NEDEN HAYIR? EFKAR VE HERZELER "ADAMLARIN" PLANI HER ZAMAN TUTAR MI? İNGİLİZ'CE KONUŞMAK... BEN ÖLÜNCE KİM KALIR? BİLMENİN MALİYETİ NEDİR? BU ÜLKEYİ ANLAMAK... NİYET TAVŞANLARI VE TARİH ŞERİF MARDİN VE CUMHURİYETİN GETTOLARI FERMAN VE FETVA BAYRAMLARDAN BAYRAM BEĞENMEK AŞKIN BAR/KODU MEVSİM SONU İNDİRİMLİ LİBERALCİLİK YOL DA İÇİMİZDE SEYYAH DA! OSMANLI NE ZAMAN ÖLDÜ? SÜRGÜN KAYIP MEDENİYETİ ARARKEN... KÜRDİSTANA DAHA NASIL YARDIMCI OLABİLİRİZ? İKİNCİ YEŞİL KUŞAK PROJESİ MHP NEREYE GİDİYOR? NASIL BİR GENÇLİK? KİM KORKAR EBU ZER'DEN? MEHDİ NE ZAMAN GELECEK? "GÜZEL VE YALNIZ ÜLKE"YE Milliyetçilik ve Kürtler İLETİŞİM VE PROPAGANDA BATILILAŞMAK TWITTER'DA KENDİMİZİ OKUMAK "DANIMARKA ÜLKESİNDE KOKUŞAN ŞEYLER" BİSİKLETİN İSLAMİ OLANI FİRAVUN VE HİÇ'LİK KAMUSAL ALAN DÖNÜŞTÜ MÜ? KADIN, ŞEYTAN VE ÖLÜM ÇEVRİM İÇİ AHLAK ÖLÜM VE YAŞAMA KORKUSU KISKANÇLIĞIN KISKAÇLARI 11 Eylül ve ABD YA 12 EYLÜL SONRASI? Korku ve alkışlar arasında Ortadoğu AYDIN, MÜNEVVER VE ENTELEKTÜEL ORTADOĞU'DA OLANLARI ANLAMAK KAVGA NEREDE? KAVGA NEREDE? ORTADOĞU'NUN YENİDEN TASARIMI SUSMAK, PUSMAK VE BİRLİK DİL VE TARİH KAVGAMIZ HOLİGARŞİ Said Nursi ve Cemaat algısı Size “İslamî alt-çevre” diyebilir miyim, “abi”? MUHAFAZAKÂRLIK NEDİR? TÜRK LİBERALİZMİ AŞK MI MAŞUK OLAN? DİN'ERCİLİK SİVİL İTAATSİZLİK NEDİR? NEDEN KÜRT ÇALIŞMALARI ENSTİTÜSÜ? DEĞİŞİM İDEOLOJİSİ VE LİBERAL PROPAGANDA 12 EYLÜL SONRASI UZLAŞMA LİBERAL STATÜKOCULUK UYKUYU ÖLDÜRMEK "EKSİK ETEK" BABİL, DİL VE PROPAGANDA DENKTAŞ'IN ÖLÜMÜ AİKİDO VE "KÜRDİSTAN" DEĞİŞİM TÜRKÇE VE İDEOLOJİ "KASIMPAŞALI" BAŞBAKAN "İBRAHİMİ DİNLER" KOLTUĞA OTURAN VE KOLTUĞUN OTURDUĞU İNSAN TEMCİT PİLAVI VE YENİ OSMANLI RODRİGEZ NEDEN LİBERAL OLAMAZ? BEN'SİZLİĞE ŞİİR TOPKAPI'DAN DOLMABAHÇE'YE DÜŞERKEN ERBAKAN'I ÖZLERKEN MÜSLÜMAN VE İSLAMCI İSLAM VE FEMİNİZM KAÇIRILAN GÜNDEM BIDEN NOTLARI DEMOKRASİDE KİM KİM ÖPÜYOR ARAF'TA TARİHLERDEN TARİH BEĞENMEK İKİNCİ YEŞİL KUŞAK PROJESİ ARAFTAKİNİ ÖZLEMEK Hayatta Sürgün Olmak AKADEMİSYENLİK KÜRESEL KARADUL TEFRİKALARI GÜNCELLENEN MESİHİ BEKLERKEN TÜRKİYE KOLTUK, TURNUSOL VE KİMLİK BOSNA'DA BİR TÜRK ÜNİVERSİTESİ KOVBOY MEHTERANLA JAZZ ÇALARKEN Amerika ve Anti-Amerikan Kimlikler AMERİKAN KİMLİĞİ VE ŞEYTANLARI DÖNÜLMEZ AKŞAMIN UFKUNDAYIZ KUTLU VEDA DEĞİŞİMİN TÜRKÇESİ VE UYANIŞ TANRI, İNSAN VE TAKVİM ÖDLEK ÖCÜNÜ ALDI MI? Millet Olabildik mi? Zaman, medeniyet ve din Zaman, medeniyet ve din Mehdi’yi beklerken ORTADOĞU VE YENİ İNSAN Kediler, Fareler ve Vatan Kürşat olma vaktidir Gülün Adı, Kadın ve Takva İslamo-Amerikancılık EBCET, CİFR VE TARİH SÜBJEKTİF OLMANIN FAZİLETİ DİPLOMASİMİZ NEREYE? İSTİKLAL MARŞI YENİDEN YAZILABİLİR Mİ? KOKUŞAN BİR ŞEYLER VAR! KÜRESEL KARADULUN AĞLARINDA "Yeni Osmanlı"nın Yeni Haçlılara Yardım Tezkeresi KATLİAMERİKA MAHALLE, BASKILAŞIM VE FİKİR NAMUSU YARASANIN ÇIĞLIĞI VE DİPLOMASİ Ay lav yu, Cani! AŞKIN HALLERİ DOKUZ HECELİLER FİRAVUN... Kadın'ım... 28 Şubat ve Erbakan KADDAFİ'DEN KESESİ Ve Yine Karşınızda Renan, Sykes ve Picot Democoupracy mübarek olsun! FULL'er Yapalım mı, Abi? Ortadoğu'da Sezaryen Mısır'da Karaoke Devrimi Mısır'ı Okurken Obama ve ikinci yeşil kuşak projesi (I) Bir Ortadoğu Masalı Mutlu Oligarşiden Kutlu Oligarşiye Ey zahit, şaraba eyle ihtiram! Bilinç ve Sürgün İbrahim, devir içimdeki putları! İdeolojik dil ve Teolojik Tarih Pardon, Size Demokrasi Diyebilir miyim? Paralel Evren, Küresel İslamcılık Erkekler ne zaman "adam" olur? "Millî" Küreselleşme? AK'Kışşş Kimliklerin Kurdu “Hiç” i öğrenmek GELENEK VE MANKURT Küresel tapınak, yerel rahipler ve Hipnoz Çift-düşün, yeni-konuş! Batı'yı ararken... Aforoz’malar… Halife Ömer Hayek’i ne zaman okumuştu? AĞLAMAKTAN ÇAĞLAMAYA DOĞRU KÜRT'AJ Shalom, Kürdistan! İstiklal marşını yeniden yazmak İslam, Millet, Hilafet ve Siyaset Amerika düşmansız olabilir mi? Mustafa Reşit Paşa'ya Mektup Keşif... Babil’in dil’beri Medeniyetlerin neyi çatışıyordu? Tarihi hangi hikâyeci yazar? Zihin Kontrolü ve Kült YUMURTANIN AK'I, SARISI Ebu Zer’in günlüğü Her şey zıddı ile mi kaim? Melamilik “marka” mıdır? Melâmilik Bir ayrılık, bir yalnızlık, bir ölüm AŞKA DAİR NE VARSA Medya medyumluğu ve wikisızmalar Türkiye, İran ve Dünya Barışı Muhafazakârlık “marka”sı? Füze ümütz! “Van münütz!” Çin'in hafızası ve küresel sistem Kutlu veda Öznellik Öz’neliktir! Hz. İnsan, Hz. Peygamber ve emanet Said Nursi ve tesettür İmam, Örtünme ve Nur Suresi Din duble “yol” mu demekti? Gelenek, mankurt ve reform Aylardan şubat günlerden cuma Alaturkalıktan Kolaturkalığa gelenek Gelenek mürtedi ve kimlik Namus, Kanun ve Fazilete Dair İman "terakkiye" destek midir? Yılmayacağız... ÜÇ TARZ-I MAHALLE VE HAL Hoş geldin, Şeytan! OSMANLI VE NEO-OSMANLI DAYILAR VE DAYILANMALAR Türkiye’de muhafazakârlık ve Dr. Faustus Tesettür neyi örtüyor? Milat oluşturmak Yahudilik bir din mi yoksa ırk mıdır? Tarih satrancını asıl kim oynuyor? Mahalle ve getto Tanrı, totem ve muta nikahı Orta Doğu’mların ebesi ŞOFÖR MAHALLİ BASKISI KÜRESEL İSLAMCILIK RENAN'I VE KENDİMİZİ AŞMAK Medine Vesikası Türk solculuğu ve İslamcılığı Batı’k düşüncelerin Doğu’şu BATI'NIN DEĞERLERİ EVRENSEL MİDİR? NEO-MUHAFAZAKÂRLIK VE YİN-YANG Karadul KEDİLER VE FARELER “Erkekliğin” yasası, “kadınlığın” tasası ON ADIMDA LİBERAL OLMA TÜYOLARI Neden Federasyon? Kaburga kemiklerimdeki sızı? Ortadoğu ve Darbeler "Küreselleşme "millet"e neden karşıdır? TURNUSOL Ya 12 Eylül sonrası? (II) Ya 12 Eylül sonrası? 12 Eylül darbesine nasıl gelmiştik? (II) 12 Eylül darbesine nasıl gelmiştik? (I) Kim ne der? Ne zaman ki…
NAMAZ VAKİTLERİ
Gazete Manşetleri
Yol Durumu
BURÇ YORUMLARI
  • KOÇ
    Koç Burcu
  • BOĞA
    Boğa Burcu
  • İKİZLER
    İkizler Burcu
  • YENGEÇ
    Yengeç Burcu
  • ASLAN
    Aslan Burcu
  • BAŞAK
    Başak Burcu
  • TERAZİ
    Terazi Burcu
  • AKREP
    Akrep Burcu
  • YAY
    Yay Burcu
  • OĞLAK
    Oğlak Burcu
  • KOVA
    Kova Burcu
  • BALIK
    Balık Burcu
ANKET OYLAMA TÜMÜ
E-Bülten Kayıt
ARŞİV ARAMA