MOBBİNG DEDİKLERİ NEYMİŞ ASLINDA!

İşyerinde bireylere üstleri, astları veya paralel seviyedeki diğer çalışanlar tarafından sistematik olarak uygulanan hakaret, küçük düşürücü davranışlar, şiddet, tehdit gibi ifade ve hareketler mobbing (İşyerinde psikolojik taciz) olarak tanımlanır.

İngilizceden dilimize geçen mobbing terimi için bu sene Türk Dil Kurumu “bezdirme” terimini üretti. Bu terimin halk arasında kullanımının yaygınlaşması biraz zaman alacak.

Mobbing kavramı 1960’ lı yıllarda daha güçlü ve yalnız hayvanlara karşı daha küçük hayvan gruplarının toplu şekilde saldırarak uzaklaştırması için kullanılmış. 1980’ ler de ise İsveçli Heinz Leymann çocuklar üzerinde yapılan çalışmada ilk kez insanlar için kullanmıştır. Çalışmaları sonraki araştırmalar için temel oluşturmuştur.

1990’ larda Avrupa’ da yapılan araştırma ve anketlerde milyonlarca kişinin işyerinde psikolojik tacize uğradığı tespit edilmiştir. İsveç’ de intiharların % 10’ u bu nedenle gerçekleşmiştir. Mağdurların büyük bir kısmı psikolojik tedavi görmektedir. Etkileri sadece psikolojik değil fiziksel rahatsızlıklara da sebep olmaktadır.

Sıklıkla yaşanan rahatsızlıklar:

- Depresyon

- Panik atak

- Yüksek tansiyon

- Kalp ritim bozukluğu

- Dikkati toplayamama,

- Ellerin terlemesi ve titremesi,

- Mide-bağırsak rahatsızlıkları,

- Özgüven ve özsaygının yitirilmesi,

- Deri üzerinde döküntüler ve kaşıntılar, vb.

Peki Leymann’ a göre hangi davranışlar mobbing kavramına girer? Mobbing’ e maruz kaldığınız nasıl anlayabilirsiniz ?

Kendini göstermeyi ve iletişim oluşumunu etkileyen davranışlar:

- Üstünüz kendinizi gösterme olanaklarınızı kısıtlar.

- Sözünüz sürekli kesilir.

- Meslektaşlarınız veya birlikte çalıştığınız kişiler kendinizi gösterme olanaklarınızı kısıtlar

- Yüzünüze bağırılır ve yüksek sesle azarlanırsınız.

- Yaptığınız iş sürekli eleştirilir.

- Sözlü tehditler alırsınız.

- Yazılı tehditler gönderilir.

- Jestler ve bakışlarla ilişki reddedilir.

Sosyal ilişkilere saldırılar:

- Çevrenizdeki insanlar sizinle konuşmaz.

- Kimseyle konuşamazsınız; bakışlarına ulaşmanız engellenir.

- Size diğerlerinden ayrılmış işyeri verilir.

- Meslektaşlarınızın sizinle konuşması yasaklanır

- Sanki orada değilmişsiniz gibi davranılır

İtibarınıza saldırılar:

- İnsanlar arkanızdan kötü konuşur.

- Hakkınızda söylentiler çıkar.

- Komik durumlara düşürülürsünüz.

- Psikolojik sorunlarınız varmış gibi davranılır.

- Psikolojik değerlendirme / inceleme geçirmeniz için size baskı yapılır.

- Bir özrünüzle alay edilir.

- Davranışlarınız, sizi gülünç duruma düşürmek için taklit edilir.

- Dini veya siyasi görüşlerinizle alay edilir.

- Özel yaşamınızla alay edilir.

- Etnik kökeninizle alay edilir.

- Özgüveninizi olumsuz etkileyen bir iş yapmaya zorlanırsınız.

- Çabalarınız küçültücü bir şekilde yargılanır.

- Kararlarınız sürekli sorgulanır.

- Size isim takılır.

- Cinsel içerikli imalarla karşılaşırsınız.

Kişinin yaşam kalitesi ve mesleki duruma saldırılar:

- İşyerinde size özel bir görev yoktur.

- Size verilen işler geri alınır, kendinize yeni bir iş bile yaratamazsınız.

- Sürdürmeniz için anlamsız işler verilir.

- Kapasitenizin altında işler verilir.

- İşiniz sürekli değiştirilir.

- Özgüveninizi etkileyecek işler verilir.

- İtibarınızı düşürecek şekilde, niteliklerinizin dışındaki işler size verilir.

- Size mali yük getirecek genel zararlara sebep olunur.

- Eviniz veya işyerinize zarar verilir.

Kişinin sağlığına doğrudan saldırı:

- Fiziksel olarak ağır işler yapmaya zorlanırsınız.

- Fiziksel şiddet tehditleri yapılır.

- Gözünüzü korkutmak için hafif şiddet uygulanır.

- Size fiziksel olarak zarar verilir.

- Doğrudan cinsel tacizle karşılaşırsınız.

Bu davranışların mağdura sistematik olarak uygulanması sonucunda mobbing oluşur.

Mağdurun işveren ile temasa geçmesi en doğru davranış gibi gözükse de genellikle yöneticiler izleyici pozisyonuna geçer ve çoğunlukla işini kaybeden mağdur kişi olur. Sağlık problemleri yaşar ve genelde de tedavi görür. Yeni iş araması en mantıklı seçenektir.

Avrupa’ da mobbing kanunları ve uygulamaları uzun süredir var olmasına rağmen ülkemizde ancak son birkaç yıldır kamuoyu bilinçlenmeye başlamıştır. Yeni kanunlar çıkarılmıştır.

Ülkemizin en büyük ve kurumsal firmalarında da sıklıkla taciz vakalarına rastlanmaktadır. Son kanunlarla birlikte şahit veya geçerli delil göstermek kaydı ile tazminat davaları açılabilmektedir. Sonuçlar mağdurların lehine sonuçlanabilmektedir. Fakat kurum içerisinde şahitlik yapmak isteyen ve yapan kişilerin de aynı kurum içerisinde kariyer hayatı nihayetlenmektedir. Kanunlar şahitleri de korumalıdır.

Türkiye Cumhuriyeti içerisinde tüm çalışanların sağlıklarını kaybetmeden, şerefleri ile ailelerine iyi bir hayat sunabilecek kazançlara sahip işlerde çalışabilmeleri dileği ile.