Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan dönüşü uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı.Türkiye’nin geçen yıl Rusya’dan satın aldığı S-400 hava savunma sistemleri nedeniyle ABD’nin Türkiye’ye yönelik olarak aldığı yaptırım kararının hatırlatılması üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan şunları söyledi:
“Türkiye bir NATO ülkesidir. Amerika da bir NATO ülkesidir. Kaldı ki NATO'nun ilk 5'i içerisinde Türkiye önemli bir ülkedir. Yani sıradan bir ülke değildir.
Gerek Sayın Trump döneminde gerek Sayın Obama döneminde her zaman iftiharla “Türkiye gibi bir NATO ülkesine sahibiz” denilirken, şu anda Amerika'nın kalkıp CAATSA diye bir olayla Türkiye'yi karşı karşıya getirmesi, bir defa NATO'daki çok önemli bir ortağına yapılan bir saygısızlıktır. Ben olaya böyle bakıyorum.
SABREDECEĞİZ VE GÖRECEĞİZ
Şu anda Trump bu işi bırakmadan bu hangi konuma varır onu bilemiyorum ama ben 4 yıllık Trump döneminde Amerika ile herhangi bir sıkıntılı iletişim kurmadım. Tam aksine çok daha olumlu adımlar attım birçok konuda.
Öbür tarafta Sayın Obama'nın -ki bir Demokrat- 8 yıllık döneminde de ben onunla çalıştım. “Benim dünyadaki ilk 5 dostum arasında en önemlilerinden bir tanesi Erdoğan'dır” dediği kişiyim. Şu anda Demokratlar iş başına geliyor. Dolayısıyla ne oldu da şu anda Türkiye'ye böyle bir CAATSA yaptırımına gidilecek? Kaldı ki Biden, evimde beni rahatsızlığımda ziyaret eden birisidir.
Kendisiyle Amerika'da birkaç kez görüşmüş birisiyim. Beni iyi tanıyan birisi. Ben de onu iyi tanıyorum ama bir kez bir açıklaması oldu, ben cevap dahi vermedim. Şimdi böyle bir şey, dünyada siyasiler arasında asla tevessül edilmeyecek bir konudur. Fakat ben bazı şeylere alıştığım için diyorum ki Amerika'da devir teslim yapıldıktan sonra herhalde akışı çok daha iyi göreceğiz. Onun için bize düşen “men sabera zafera”; sabredeceğiz ve göreceğiz.”
NE OLMUŞTU?
ABD ve Türkiye arasında muammaya dönüşen S-400 yaptırımlarıyla ilgili en sıcak gelişme yaşandı. ABD Başkanı Donald Trump, görev süresinin bitmesine sayılı günler kala kritik bir karar verdi.
Daha önce Türkiye’ye yaptırımı da öngören 740 milyar dolarlık savunma bütçesine onay vermeyeceğini belirten Trump, “Temsilciler Meclisi'ndeki Cumhuriyetçilerin, oldukça zayıf olan ve benim veto edeceğim Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası’na (NDAA) ‘hayır' oyu vereceğini umuyorum” ifadesini kullanmıştı.
POMPEO İKNA ETTİ
Ancak Bloomberg’ün haberine göre Trump çark etti. Bloomberg’e konuşan iki kaynak, Trump’ın Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun girişimleri sonucunda Türkiye’ye S-400 hava savunma sistemi aldığı için yaptırım uygulanmasını öngören tedbir paketini imzaladığını duyurdu.
Beyaz Saray’dan konuyla ilgili bir açıklama gelmezken, Bloomberg’e konuşan kaynaklar yaptırımların kime uygulanacağı ve kapsamı hakkında bilgi vermedi. Ancak yaptırımların ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası (CAATSA) kapsamında uygulanacağı belirtildi.
UYGULANABİLECEK YAPTIRIMLAR
Trump’ın onayladığı tasarıda, Trump’tan Türkiye’ye 30 gün içinde CAATSA’da yer alan 12 yaptırımdan en az beşini uygulaması talep ediliyordu.
İşte o 12 madde:
1 – ABD Başkanı ABD Eximbank'ı (ithalat-ihracat bankası), yaptırım uygulanan kişinin ülkeden mal ve hizmet ithal etmesiyle ilgili sigorta ve garanti edinimi ile kredi uzatımı konularında onay vermemesi için yönlendirebilir.
2 – ABD Başkanı ABD hükümetine, yaptırım uygulanan kişinin ülkeden herhangi bir dayanıklı mal veya teknoloji ithal etmesine izin verecek lisans veya yetki belgesi vermemesi yönünde direktif verebilir. Bu maddenin kapsamına askeri mühimmat ve nükleer bağlantılı malzemeler de giriyor.
3 – ABD Başkanı, ABD'deki finans kurumlarına yaptırım uygulanan kişiye kredi vermeme yönünde direktif verebilir. Buna göre, yaptırım uygulanan kişi ABD'den toplamda en fazla 10 milyon dolar kredi kullanabilir.
4 – ABD Başkanı, uluslararası finansal kuruluşlarındaki (IMF, Dünya Bankası gibi) ABD'li üst düzey yöneticilere, yaptırım uygulanan kişiye kaynak aktarılmaması için görüş bildirmeleri veya bu kuruluşların, yaptırım uygulanacak kişinin faydasına olabilecek kredi verme kararlarına karşı oy kullanmaları yönünde direktif verebilir.
5 – Yaptırım uygulanan taraf finans kurumuysa, bu kurumun ABD piyasasındaki işlemleri kısıtlanırken, ABD devlet tahvillerine erişimi engelleniyor.
6 – ABD yönetimi yaptırım uygulanan kişiden mal ve hizmet tedarik etmeyi durdurabilir.
7 – ABD Başkanı, ABD'nin yetki alanı dahilinde, yaptırım uygulanan kişinin faydasına olacak herhangi bir döviz alım-satım işlemi yapmasını engelleyebilir.
8 – ABD Başkanı, ABD'nin yetki alanı dahilinde, yaptırım uygulanacak kişinin faydasına olacak bir ödeme veya kredi aktarımının finansal kuruluşlar arasında veya finansal kuruluşlar aracılığıyla ya da finansal kuruluşlara yapılmasını engelleyebilir.
9 – Yaptırım uygulanan kişinin ABD'de mülk edinmesi ve bir mülkle ilgili her türlü işlemi yapması engellenebilir.
10 – ABD Başkanı, ABD'li bir kişi veya kurumun yaptırım uygulanan tarafa yatırım yapmasını veya her türlü tahvil ürünü almasını engelleyebilir.
11 – ABD Başkanı, ABD Dışişleri Bakanlığı'na, kapsamı Başkan tarafından belirlenmek üzere yaptırım uygulanan tarafla ilgili kişilere vize kısıtlaması getirmesi için direktif verebilir. Başkan ABD İçgüvenlik Bakanlığı'na bu kişilerin ülkeden çıkarılması talimatını da verebilir.
12 – ABD Başkanı, yaptırım uygulanan tarafın yöneticilerine ve yetkililerine bahsedilen yaptırımları uygulayabilir.
REUTERS: SSB BAŞKANI’NA UYGULANACAK
Öte yandan ikisi ABD'li yetkili olmak üzere konu hakkında bilgi sahibi dört kaynağın Reuters'a verdiği bilgiye göre yaptırımlar Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayi Başkanlığı (SSB) ve SSB Başkanı İsmail Demir'e uygulanacak.
Reuters'a konuşan üst düzey Türk yetkili, “Yaptırımlar sonuç vermez. Ters etki yapar. İlişkilere zarar verir. Türkiye bu sorunların diplomasi ve müzakere yoluyla çözümünden yanadır. Tek taraflı dayatmaları kabul etmeyiz” dedi.
