Sivas’ın yüksek rakımlı dağ köylerinde yetişen üvez ağacı, yalnızca meyvesiyle değil, kabuğuyla da yeniden gündemde. Uzun yıllar boyunca doğada sessizce varlığını sürdüren bu yerli tür, bilim insanlarının dikkatini çekti. Yapılan araştırmalar, üvez kabuğunun güçlü antioksidanlar, C vitamini ve flavonoidler bakımından zengin olduğunu ortaya koyuyor.
Kabuğunda Gizli Şifa
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi’nde yürütülen bilimsel çalışmalarda, üvez (Sorbus aucuparia) ağacının kabuğunun bağışıklık sistemini güçlendiren ve mikrobik hastalıklara karşı koruyucu etkiler taşıyan bileşikler barındırdığı tespit edildi.
Projede görev alan araştırmacılardan Dr. Ayşe Duman, üvez kabuğunun antioksidan kapasitesine dikkat çekerek şunları söyledi:
“Yaptığımız analizlerde üvez kabuğunun biyolojik aktif maddeler yönünden son derece zengin olduğunu belirledik. Bu tür doğal kaynaklar, hem sağlık hem de gıda sektöründe geleceğe ışık tutabilir.”
Köylünün Kadim Bilgisi: Doğadan Gelen İlaç
Sivas’ın Kangal ve Zara ilçelerinde yaşayan köylüler, üvezi yüzyıllardır tanıyor.
Yukarı Çukurbelen köyünden 72 yaşındaki Mehmet Dede, çocukluğundan beri üvez kabuğunu kullandıklarını anlatarak şunları söyledi:
“Eskiden üvez kabuğunu kaynatır, suyunu içerdik. Boğaz ağrısına, diş eti iltihabına birebirdi. Meyvesi don yedikten sonra tatlanırdı; o zaman hem lezzetli hem vitaminli olurdu.”
Köylüler, üvez kabuğunu yalnızca şifa için değil, aynı zamanda doğal boya ve bitkisel çay olarak da değerlendiriyor.
Ekonomik Fırsata Dönüşebilir
Sivas Orman Bölge Müdürlüğü, üvez ağacının korunması ve çoğaltılması için fidanlık çalışmalarına başladı.
Yetkililer, bu yerli türün hem soğuğa dayanıklı hem de ekonomik değeri yüksek bir bitki olduğunu belirterek, köylüler için yeni bir gelir kapısı oluşturabileceğini vurguluyor:
“Üvez kabuğu çöp değil, aksine kıymetli bir doğal kaynak. Hem köylülerimiz hem de ülkemiz için yeni bir ekonomik ürün olabilir.”
Doğal İlaç ve Gıda Katkısı Potansiyeli
Uzmanlara göre, üvez kabuğundan elde edilen özütler doğal ilaç hammaddesi veya gıda koruyucu olarak değerlendirilebilir. Ancak bilim insanları, halkın bu tür bitkileri doğrudan tıbbi amaçla kullanmadan önce bilimsel onayların tamamlanması gerektiği uyarısında bulunuyor.
Üvezin dayanıklı yapısı, Sivas’ın sert iklimine rağmen ayakta kalmasını sağlıyor. Bu da onu hem ekolojik hem de ekonomik anlamda kıymetli bir tür haline getiriyor.
Üvez Nasıl Kullanılır?
-
Meyvesi: Don yedikten sonra tatlanır; günde 10-15 adet tüketilebilir. Fazlası mideyi zorlayabilir.
-
Kabuğu: Kurutulup kaynatılarak çay şeklinde içilebilir. Boğaz ağrısı, diş eti iltihabı ve sindirim rahatsızlıklarına karşı destekleyici etki gösterir.
-
Kozmetikte: Antioksidan özleri sayesinde cilt bakım ürünlerinde doğal katkı olarak kullanılabilir.
-
Gıdada: Meyvesi reçel, marmelat, şurup ve pekmez yapımında değerlidir.
Pazar Değeri Artıyor
Sivas’ın tezgâhlarında yeniden yerini alan üvezin kurusu, kilosu 300 liradan alıcı buluyor. Şifa arayan vatandaşlar, bu yıl dağ köylerinde toplanan üvez meyvesine yoğun ilgi gösteriyor.
Bilim insanları, Sivas’ın dağlarında gizli bir hazine olduğuna dikkat çekiyor:
“Üvez ağacının kabuğu artık çöp değil; doğanın sunduğu geleceğin ilacı olabilir.”
