'Türkiye Atık Sularında SARS-CoV-2 Taraması" projesi, Tarım ve Orman Bakanlığı Türkiye Su Enstitüsü koordinatörlüğünde, Marmara Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü'nce yürütülüyor. 2020 Mayıs-Haziran döneminde 81 ildeki atık su arıtma tesislerinden alınan numuneler, İstanbul Pendik ve Samsun'daki laboratuvarlarda analiz edildi.
22 pilot ilde sürdürülüyor
Haziran 2020'den itibaren ise proje, İstanbul ve Ankara dahil 22 pilot ilde sürdürülüyor. Bu illerdeki atık su noktalarından haftalık alınan numuneler, laboratuvarlarda analiz edilerek, salgının yayılımı tespit ediliyor.
Vakalar 4-5 gün önceden tespit edebiliyor
Analiz sonuçlarına göre Türkiye geneli Covid-19 yayılım haritaları hazırlanarak, bakanlığın internet adresinde yayımlanıyor. Atık sularda yapılan bu takip semptomatik vakaların yanı sıra asemptomatik vakaların tespitini sağlarken, vaka artış ve azalışları, en az 4-5 gün önceden tespit edebiliyor.
Erken uyarı sistemi
Çalışma, Türkiye'nin olası Covid-19 atakları ve diğer salgınların takibi için "erken uyarı sistemi" olması açısından önem taşıyor. Nisan ayında İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Konya, Adana, Şanlıurfa, Erzurum ve Samsun'da atık sularda yapılan analizlerde yayılımın yüzde 40'ı İngiliz varyantıyken, yüzde 60'ı ise orijinal SARS-CoV-2 suşu olarak belirlendi. Eylül ayı analiz sonuçları ise yakın zamanda çıkacak.
'Tüm varyantları tespit edebiliyoruz'
Atık su analizleri ile mutant virüs tespiti yapabildiklerini söyleyen Türkiye Su Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Ahmet Mete Saatçi, "Atık sularda koronavirüsü yakalamak mümkün, yükselecek mi, azalacak mı; bunu görebiliyorsunuz. Türkiye'nin virüs yayılım haritalarını çıkarıyoruz. Bu haritalardan vakaların belli bölgelerde arttığını ya da artmadığını görüyorsunuz. 22 pilot ile ilave olarak yaz aylarında Akdeniz ve Ege bölgesindeki 27 tatil beldesinden 2 haftalık periyotlar ile takip de yapılıyor. Asemptomatik dediğimiz semptomlarını göstermeyenler de atık su analizlerinde sonuç verdiğinden bölgesel vaka yayılımlarını bu analizler ile net tespit edebiliyoruz. Daha önemli olan yeni varyantlar çıkıyor, virüs kendisini değiştiriyor. Yeni nesil sekans analizleri ile varyant analizlerine de başladık. Tüm varyantları atık sudan tespit edebiliyoruz" dedi.
'İlk defa İstanbul'da canlı virüs tespit edildi'
Prof. Dr. Saatçi, koronavirüsü atık suda ilk defa canlı tespit ettiklerini de belirterek, "Koronavirüsü yakaladığınız zaman canlı olmuyor. Biz onun bazı noktalarını yakalıyoruz. Atık su arıtma tesisinde çamur kısmı da vardır. İlk defa İstanbul'da çamurda canlı virüs tespit edildi. Bunun üzerine, "Çalışılırken dikkatli olunması gerekli" diye yayınlar yaptık, belediyeler ile iletişime geçtik. Canlı tespit edilmesi 15 gün süren deneyler sonucu oluyor. O kadar uzun süre canlı kalması bize de enteresan geldi. Çoğunlukla virüs parçalanmış olarak geliyor çünkü yağ tabakası ile kaplı olduğu için deterjan sabun bunları çok çabuk götürmüş oluyor" diye konuştu.
