https://www.egemengazetesi.com/files/uploads/user/0e42907936.jpg
Metin BOSNAK

ÖLÜM VE YAŞAMA KORKUSU

26-04-2022 01:49

 

Ölümün farkında olan tek varlık insandır belki. Diğer canlılarda yaşamaya odaklı bir algı ya da içgüdü varken, insan doğumlarda bile ölümü hatırına getirebilen bir varlık. İstemeden doğarız, ölürüz istemeden. Ve korku ikisinde de vardır biraz. Birinde ana rahminden tanımadık âleme geçiş, diğeri artık aşina âlemden bilmediğimiz diğer âleme göçüş.

Bize asıl üzüntü veren, ölümün veya ölmenin soğukluğu değil, ölümün sevdiklerimizi alıp götürmesidir. Bedenin kendinden kopması, ruhun tenden kopması ile sevdiklerimizden kopuş aynıdır. İşte o anlarda, kurşun ağırlığında yürek, eriyen zaman içinde külçe külçe olur da bedeni sürükleyemez hale gelir. Menziller arası bir menzilde, menzillerce hasret olur ölüm artık; ramak mesafede, sonsuzluk çarpı ramaktır.

Hayat zaten asî bir kopuşla gelen itaatkâr atılmışlığın sürgün hâliyle, bir tür ölümle başladı evrende. Başlangıcın sonu kadar, sonun da başlangıcı oldu ölüm. Her ayrılık, O’nca ölümdür, her sürgün bir ölümdür içinde, dışında.  Ve ölümler çeşit çeşittir.

Ölüm bir sürgün halidir. Mecnun’suz Leylâ sürgündür; Leylâ’sız dünya, cinnetin zindanıdır Mecnun’a. Şems’ten ayrı Mevlânâ, dosttan ayrı, ruhtan yüzülen posttur. İsterse, güneşin ışığıyla varlığını ışıklandırsın, o gidince yine hilâle dönüşür. Işıyan çehresinden çok, kanayan karanlıkları vardır. “İtaati Âdem’den, aşkı Şeytan’dan” öğrenmenin sırrıdır sürgün ve kopuş.  

Hasretin özeti, daralan göğüs kafesidir; gözbebeklerinde küllenen közdür, yürekte yanan özdür. Mil çekilse de gözlerine, gözbebeklerinde beliriveren daralma, o gözlerle göreni kapanarak içine almak ister; göz ile göz kapağı da yaşar hüznün güzelliğini. Gözlerin açıldığı ve kapandığı an arasında kaybolan silueti devam ettirmek çabası beyhude olur. Gözkapakları tabut olur gözlere. Ancak mahzencesine o silueti yaşatmak ister haznesinde.

Hüznün parmakları o vakit, bedendeki damarları ve sinirleri, kanunun tellerine benzetir de, her vuslatı bir münasip makamla şakır, tel tel eder. İçinden yürek uçunca daralır, daralır da, hatıraların arta kalanını çeperlerinde yakalamak, dermek ister. Daralmanın hacmince kesilen nefes, ancak yüreğin kafeste şakımasıyla can bulur. Kafeste hapsedilen can ve sevdadır.  

Ayrılıkların kokusu, ölümün kokusundan da acı gelir. Ölümle hayat arasındaki nöbet değişimi, ayrılıkla vuslat arasında yoktur. Ya vardır, ya yoktur o! Varlık hayat, yokluk ölümdür. “Bir ayrılık, bir yoksulluk, bir de ölüm!” Mezarda ayrılanla, iki duvarın ayırdığı insanlar arasındaki fark, sadece mezardakinin ayrılığın bilincinde olmamasıdır.

Ayrılığın yastığına, tenine, gömleğine sinen koku ise, nesnelerden uzaklaşır, diğer tenin özünü muhasara altına alır, istilâ eder. Eyüb’ün tenine düşen kurtlar, Yakub’un kokladığı gömlek, Yusuf’un yırtılan gömleği… Pyramus ve Thisbe de yaşar kendilerince ölümü. Bir zamanlama hatası sonucu önce uykuyla sonra ölümle ayrılan Juliet. Tristan ve İsolde, Abelard ile Heloise mektuplarına yazdıklarının sıcaklığıyla bir kere daha yanarken, Pompei ne olurdu?  Dido’nun kendiyle beraber feryatları da yanar alevler içinde; Aeneas yelken açmıştır Roma’ya.

Yoklukla erir zaman, yelkovan delirir. Zamanla eritir insanı. Sarkacın yüreği atar güm güm! O’nunla hemhâl andır yaşamak. Kendince, kendini unutarak, onca var olmayı, onunla var olmayı, O’nca var olma derecesinde hissetmek. Zaman ve mekânı anlamsız kılan anların erimesidir. 

Yalnızlık bir ölümdür, yalın kılıç, dilim dilim ederek yeni “ben”ler çıkaran kendinden. Her beni bir “sencileyin” var etmektir. Kalabalıkta kayboluş bir ölümdür; “ben” râm olmuştur onlara. Aldanış ölümdür, aldatış ölümdür. Hayat bir aldanıştır Havva’ca. Ve ölüm uçmaktır. Uçmağa varmaktır. Dinlerin, felsefelerin temel konusunun ölüm olması da bundan. Ölümü hatırda tutmak, ölümsüzlüğün fanilere getireceği zulüm ve hırsa gem vurmaktır. Bu nedenle her intihar, ölmek isteğinden çok, yaşayamaya, yaşamakta olan birine, birilerine rest çekmektir. 

Ölüm nedir ki? 

Yapmayı planladıklarımızın belki yarım kalmasıdır. Yazılan, okunan bir kitap bitmeden meselâ. Bir çocuğu tastamam yetiştiremeden, kendimizi hayatta iken okuyamadan, kendimizden ötesini tam okumadan ölmek. Özdeki toprağı keşfetmeden, orada güller yeşertmeden; yani, hayatın bir işe yaradığını, hayattayken işe yaradığımızı göremeden. “Hayat nedir?” sormadan, hayatın anlamını hayattan kaçmak şeklinde değil de hayatla bizzat yüzleşerek ve ölümü de hayatı da “eyvallahsız” bir şekilde ölmek ve yaşamak.  Ölmeyi öldürmektir yaşamak. Othello gibi, “Uykuyu öldürdüm!” diye haykırmak bir sanrıdır sadece.

Yaşamak halvet hâlidir ölümle; hayata darılmadan. Kilometre saatini doldurmak değil ki yaşamak veya mide ya da cep! Hele yaşarken ölümü yüceltip, ölürken hayata dönmek isteği! Pişman olduğunuz her fiil bir nevi ölmektir aslında. “Keşke!”ler lahdine defnedilen nice ölüm vardır! Ve beraberinde tekrar yaşamaya dair yapılan taahhütler, yeminler.

Mesafe ve zamanı sımsıkı kuşatmaktır yaşamak, şimdisi ve “hemen!”i ile. Hayatın coşkusuyla yatağına sığmayan sular gibi, kâh başını kayalara vurmak belki, kâh kayalardan --minnacık da olsa--parçalar koparmak kayanın içine işleyerek. Eritemeseniz de, kayanın ağırlığını artırmak, üzerinin yosun tutmasını sağlamak. Belki kayalardan koparmak minnacık parçaları ve özündeki toprağa dönüştürmek. Yaşadıklarımızdan pişman olmadan, kendimizle iç içe. İç içe olmayı bile bir ayrılık mesafesi bilip, eriyerek zaman içinde, zamanı içimizde eriterek.  

Hatalar yapmak cesaretidir yaşamak, hataları tekrar etmeden. Yani öğrenerek.  Hatasızlık arzusuyla hayatı karartmak değil, hatanın bir öğrenme sürecinin parçası olduğu bilincinde olarak. İnsanca! Öğretmeyi değil, öğrenmeyi temel alarak. Öğrendiklerini aktarmak için değil, öğrendiklerinle yaşamak için. Hayatın getireceğine, ölümün bitireceğine aldırmadan hani! Bir de yaşarken “ne artılarımız var, ölürsek ne eksilir bu âlemden?” diye sorarak. 

Hayatı sormuk şekeri gibi olmasa da, "zehirle pişmiş aş" gibi, ama bir çocuğun safiyeti, cüretkârlığı, hesapsızlığı içinde somurmaktır yaşamak. Her insanın ölümüyle silinmek ve her doğumla yeniden yazılmak gibi. Hiç’liğin coşkusunu yudumlamak. Toprağa boynunu dürerek özümüzce, topraktan nasipsize karşı dimdik durarak.  

Yaşamak esasen bir posta kutusu, bir telefon numarası, bir e-mektup adresi ve ikametgâh numarasından ibarettir. Yani bir anlamda yaşayanlarla irtibatımızdır. Ölüm ise onların boşluğu, silinmesidir. Ölesiye yaşayıp ölmek, ölesiye sevmek, ölene dek sevmek, öldürmektir sevgiden uzak olan her şeyi. Sevilmesek de sevmek hatta. Severek ölmek. Severek sevmek, beklentisiz. Sevdikçe sevmek, sevmese de sevmek. Sevilmeyi beklemeden, hatta illâ sevmesini istemeden sevmek. Sevecek bir şey yoksa en azından kendimize ait olan iyilikleri sevmek, ama yine de sevmek. 

Sevilecek daha ne var?” diye bakınabilmektir yaşamak.  Başkasının farkında olarak yaşamak, kendimizi fark ettirmek çabası değil. “Kim var? Ne var geride?” diye sormadan ölmek de yaşamışlığın ifadesidir. Ve bölmek kendimizi bir sıfırla, sonra sıfırla kendimizi çarpmak. Sonra bir ile çarpıp sonucun yine “bir” ettiğini tek “bir” ile fark etmek.

Sevmek varlıktır, varlığının farkında olmaktır. Sevilmek isteği ise, bir başkasını varlığınızın farkında olmaya davettir. Asıl olan davettir. İcabet beklentisi, sevmedeki coşku, terazinin diğer kefesindeki anlamsız ağırlığın hesabıncadır. Biriyle gelen coşku, diğeriyle gelen çakılmadır. Sevilme beklentisi dahi, ölümdür.

Adaletin gereksiz, hatta anlamsız olduğu tek bahis budur. Kefedeki ağırlığı yerin çekimiyle oluşan görece bir hesap iken, teraziye gelmeyen ve görece olmayan bir cevherdir sevmek. Rüya ile riyayı tartmak kadar abesle iştigaldir. Ağırlık miktarınca cevher, külâhın kefeye dokunmalarıyla önce salınır, sonra ayar verme faslında dökülür, ziyan olur. Her sevgi, yaşatmak isteğidir. Her nefret bir öldürme arzusu. Ondandır “sevdirin, nefret ettirmeyin!” Sevenin, sevmekle gelen coşkusunu, beklentiyle oluşan hüzün muhasarasına teslim etmeden sevmek. 

Arayan, soran, yazan, konuşan yoksa zaten ölümdür yaşanan. Yaşadıklarımız, kendimizle sınırlı ise ölümdür bu. Yaşam alanı sadece mağara ise, ölümdür. Ölüm kendini aşmaktır tepeleri tepe tepe. Hakikatin yaşmağını sıyırıp, yaşamanın derunî hüznünü özümüze giydirmekle varılan bir kendini giyinme hâlidir. Korku ile değil cüretle, belki sevilenlerden sevilmesi gerekene bir yolculuk. Meşgalenin bittiği an, istirahatın başladığı ve yeni enerjilerin depolandığı an. Gidilecek yerde de seveceklerimiz olduğunu bilerek…   

Aslında, her daim şikâyet eder gibi olduğumuz ve fakat her nedense yaşamayı hâlâ biyolojik fonksiyonlardan öteye algılayamadığımız bir sürece son verilmesidir ölüm. Sevda otağına girer gibi, karasevda gülleri dermek için.   

Esasında ölüm, hayata anlam katan bir süreçtir. Her şeyde olduğu gibi, bir şeyin değeri onun ya eksikliği ya da yokluğu ile anlaşılır. Hayat ve katmanları da öyle. Ölüm hayatı anlamlı kılan şeydir bu mânâda. Ölüm, hayatla anlam kazanır. Yaşamak iç huzuru ile ölmek de. Ve gondolun marinada salındığı gibi salınmak hayattan dinlenişe doğru. Yaşamak iç huzuru ile ölmek de. Zakkum ağaçlarının ötesinde, bir gül bahçesinde ıtır olurcasına. 

 

Neler Söylendi?

DİĞER YAZILARI MUHSİN BAŞKAN Mum Titrer Hanemizde Ülkücülük CHP'yi Ne Zaman Sevdim İSLAMCILIKLA MÜSLÜMANI, TÜRKÇÜLÜKLE TÜRKÜ YABANCILAMAK SOSYAL MEDYANIN SOS'LARI PARALEL YAPI Bosna'daki Türk Üniversitesi: IUS DER SPİEGEL "BOYUN EĞME" DİYOR DEVRİM Mİ DEDİNİZ? BİRLİK VE BERABERLİK NEDİR? DİL TARİH VE İDEOLOJİ AYNAYI ARAMAK... MAKULLER AKİLLERE KARŞI VEDA HUTBESİNİ OKURKEN HİNLİK VE HAİNLİK ÖTESİNDE TARİHE BAKMAK ALPEREN OLMAK BİR HİLAL BİR İHTİLALDİR DELİLİĞE ÖVGÜ AŞK'A DAİR YAKLAŞIMLAR BİLİM, İDEOLOJİ VE DARVİNİZME DAİR YALAN DÜNYADA GERÇEK TARİH OLUR MU? DELİ DUMRUL'UN KÖPRÜSÜ ORTAYA KARIŞIK HALLERİMİZ EFKAR VE HERZELER YUSUF, ŞEHİR VE TABUYA DAİR EĞİTİME NEDEN HAYIR? EFKAR VE HERZELER "ADAMLARIN" PLANI HER ZAMAN TUTAR MI? İNGİLİZ'CE KONUŞMAK... BEN ÖLÜNCE KİM KALIR? BİLMENİN MALİYETİ NEDİR? BU ÜLKEYİ ANLAMAK... NİYET TAVŞANLARI VE TARİH ŞERİF MARDİN VE CUMHURİYETİN GETTOLARI FERMAN VE FETVA BAYRAMLARDAN BAYRAM BEĞENMEK AŞKIN BAR/KODU MEVSİM SONU İNDİRİMLİ LİBERALCİLİK YOL DA İÇİMİZDE SEYYAH DA! OSMANLI NE ZAMAN ÖLDÜ? SÜRGÜN KAYIP MEDENİYETİ ARARKEN... KÜRDİSTANA DAHA NASIL YARDIMCI OLABİLİRİZ? İKİNCİ YEŞİL KUŞAK PROJESİ MHP NEREYE GİDİYOR? NASIL BİR GENÇLİK? KİM KORKAR EBU ZER'DEN? MEHDİ NE ZAMAN GELECEK? "GÜZEL VE YALNIZ ÜLKE"YE Milliyetçilik ve Kürtler İLETİŞİM VE PROPAGANDA BATILILAŞMAK TWITTER'DA KENDİMİZİ OKUMAK "DANIMARKA ÜLKESİNDE KOKUŞAN ŞEYLER" BİSİKLETİN İSLAMİ OLANI FİRAVUN VE HİÇ'LİK KAMUSAL ALAN DÖNÜŞTÜ MÜ? KADIN, ŞEYTAN VE ÖLÜM ÇEVRİM İÇİ AHLAK KISKANÇLIĞIN KISKAÇLARI 11 Eylül ve ABD YA 12 EYLÜL SONRASI? Korku ve alkışlar arasında Ortadoğu AYDIN, MÜNEVVER VE ENTELEKTÜEL ORTADOĞU'DA OLANLARI ANLAMAK KAVGA NEREDE? KAVGA NEREDE? ORTADOĞU'NUN YENİDEN TASARIMI SUSMAK, PUSMAK VE BİRLİK DİL VE TARİH KAVGAMIZ HOLİGARŞİ Said Nursi ve Cemaat algısı Size “İslamî alt-çevre” diyebilir miyim, “abi”? MUHAFAZAKÂRLIK NEDİR? TÜRK LİBERALİZMİ AŞK MI MAŞUK OLAN? DİN'ERCİLİK SİVİL İTAATSİZLİK NEDİR? NEDEN KÜRT ÇALIŞMALARI ENSTİTÜSÜ? DEĞİŞİM İDEOLOJİSİ VE LİBERAL PROPAGANDA 12 EYLÜL SONRASI UZLAŞMA LİBERAL STATÜKOCULUK UYKUYU ÖLDÜRMEK "EKSİK ETEK" BABİL, DİL VE PROPAGANDA DENKTAŞ'IN ÖLÜMÜ AİKİDO VE "KÜRDİSTAN" DEĞİŞİM TÜRKÇE VE İDEOLOJİ "KASIMPAŞALI" BAŞBAKAN "İBRAHİMİ DİNLER" BİLİMLE DİNİ UYUŞTURMAK KOLTUĞA OTURAN VE KOLTUĞUN OTURDUĞU İNSAN TEMCİT PİLAVI VE YENİ OSMANLI RODRİGEZ NEDEN LİBERAL OLAMAZ? BEN'SİZLİĞE ŞİİR TOPKAPI'DAN DOLMABAHÇE'YE DÜŞERKEN ERBAKAN'I ÖZLERKEN MÜSLÜMAN VE İSLAMCI İSLAM VE FEMİNİZM KAÇIRILAN GÜNDEM BIDEN NOTLARI DEMOKRASİDE KİM KİM ÖPÜYOR ARAF'TA TARİHLERDEN TARİH BEĞENMEK İKİNCİ YEŞİL KUŞAK PROJESİ ARAFTAKİNİ ÖZLEMEK Hayatta Sürgün Olmak AKADEMİSYENLİK KÜRESEL KARADUL TEFRİKALARI GÜNCELLENEN MESİHİ BEKLERKEN TÜRKİYE KOLTUK, TURNUSOL VE KİMLİK BOSNA'DA BİR TÜRK ÜNİVERSİTESİ KOVBOY MEHTERANLA JAZZ ÇALARKEN Amerika ve Anti-Amerikan Kimlikler AMERİKAN KİMLİĞİ VE ŞEYTANLARI DÖNÜLMEZ AKŞAMIN UFKUNDAYIZ KUTLU VEDA DEĞİŞİMİN TÜRKÇESİ VE UYANIŞ TANRI, İNSAN VE TAKVİM ÖDLEK ÖCÜNÜ ALDI MI? Millet Olabildik mi? Zaman, medeniyet ve din Zaman, medeniyet ve din Mehdi’yi beklerken ORTADOĞU VE YENİ İNSAN Kediler, Fareler ve Vatan Kürşat olma vaktidir Gülün Adı, Kadın ve Takva İslamo-Amerikancılık EBCET, CİFR VE TARİH SÜBJEKTİF OLMANIN FAZİLETİ DİPLOMASİMİZ NEREYE? İSTİKLAL MARŞI YENİDEN YAZILABİLİR Mİ? KOKUŞAN BİR ŞEYLER VAR! KÜRESEL KARADULUN AĞLARINDA "Yeni Osmanlı"nın Yeni Haçlılara Yardım Tezkeresi KATLİAMERİKA MAHALLE, BASKILAŞIM VE FİKİR NAMUSU YARASANIN ÇIĞLIĞI VE DİPLOMASİ Ay lav yu, Cani! AŞKIN HALLERİ DOKUZ HECELİLER FİRAVUN... Kadın'ım... 28 Şubat ve Erbakan KADDAFİ'DEN KESESİ Ve Yine Karşınızda Renan, Sykes ve Picot Democoupracy mübarek olsun! FULL'er Yapalım mı, Abi? Ortadoğu'da Sezaryen Mısır'da Karaoke Devrimi Mısır'ı Okurken Obama ve ikinci yeşil kuşak projesi (I) Bir Ortadoğu Masalı Mutlu Oligarşiden Kutlu Oligarşiye Ey zahit, şaraba eyle ihtiram! Bilinç ve Sürgün İbrahim, devir içimdeki putları! İdeolojik dil ve Teolojik Tarih Pardon, Size Demokrasi Diyebilir miyim? Paralel Evren, Küresel İslamcılık Erkekler ne zaman "adam" olur? "Millî" Küreselleşme? AK'Kışşş Kimliklerin Kurdu “Hiç” i öğrenmek GELENEK VE MANKURT Küresel tapınak, yerel rahipler ve Hipnoz Çift-düşün, yeni-konuş! Batı'yı ararken... Aforoz’malar… Halife Ömer Hayek’i ne zaman okumuştu? AĞLAMAKTAN ÇAĞLAMAYA DOĞRU KÜRT'AJ Shalom, Kürdistan! İstiklal marşını yeniden yazmak İslam, Millet, Hilafet ve Siyaset Amerika düşmansız olabilir mi? Mustafa Reşit Paşa'ya Mektup Keşif... Babil’in dil’beri Medeniyetlerin neyi çatışıyordu? Tarihi hangi hikâyeci yazar? Zihin Kontrolü ve Kült YUMURTANIN AK'I, SARISI Ebu Zer’in günlüğü Her şey zıddı ile mi kaim? Melamilik “marka” mıdır? Melâmilik Bir ayrılık, bir yalnızlık, bir ölüm AŞKA DAİR NE VARSA Medya medyumluğu ve wikisızmalar Türkiye, İran ve Dünya Barışı Muhafazakârlık “marka”sı? Füze ümütz! “Van münütz!” Çin'in hafızası ve küresel sistem Kutlu veda Öznellik Öz’neliktir! Hz. İnsan, Hz. Peygamber ve emanet Said Nursi ve tesettür İmam, Örtünme ve Nur Suresi Din duble “yol” mu demekti? Gelenek, mankurt ve reform Aylardan şubat günlerden cuma Alaturkalıktan Kolaturkalığa gelenek Gelenek mürtedi ve kimlik Namus, Kanun ve Fazilete Dair İman "terakkiye" destek midir? Yılmayacağız... ÜÇ TARZ-I MAHALLE VE HAL Hoş geldin, Şeytan! OSMANLI VE NEO-OSMANLI DAYILAR VE DAYILANMALAR Türkiye’de muhafazakârlık ve Dr. Faustus Tesettür neyi örtüyor? Milat oluşturmak Yahudilik bir din mi yoksa ırk mıdır? Tarih satrancını asıl kim oynuyor? Mahalle ve getto Tanrı, totem ve muta nikahı Orta Doğu’mların ebesi ŞOFÖR MAHALLİ BASKISI KÜRESEL İSLAMCILIK RENAN'I VE KENDİMİZİ AŞMAK Medine Vesikası Türk solculuğu ve İslamcılığı Batı’k düşüncelerin Doğu’şu BATI'NIN DEĞERLERİ EVRENSEL MİDİR? NEO-MUHAFAZAKÂRLIK VE YİN-YANG Karadul KEDİLER VE FARELER “Erkekliğin” yasası, “kadınlığın” tasası ON ADIMDA LİBERAL OLMA TÜYOLARI Neden Federasyon? Kaburga kemiklerimdeki sızı? Ortadoğu ve Darbeler "Küreselleşme "millet"e neden karşıdır? TURNUSOL Ya 12 Eylül sonrası? (II) Ya 12 Eylül sonrası? 12 Eylül darbesine nasıl gelmiştik? (II) 12 Eylül darbesine nasıl gelmiştik? (I) Kim ne der? Ne zaman ki…