https://www.egemengazetesi.com/files/uploads/user/0e42907936.jpg
Metin BOSNAK

YARASANIN ÇIĞLIĞI VE DİPLOMASİ

26-04-2022 01:49

 

Yarasanın Çığlığı ve Diplomasi

 

Bilindiği gibi, yarasalar çıkardıkları çok yüksek frekanslı ses dalgalarının, etraflarındaki cisimlere çarpıp geri dönmesi yardımıyla yönlerini bulurlar. Bu sesler, çoğunlukla insanlar tarafından duyulmaz. Yarasaların görme duyuları gelişmemiştir.

Sıkıştığı zamanlarda “büyüklüğünü” hatırlayan Türkiye, dış politikada hâlâ yarasa mantığıyla hareket etmektedir. Önce çığlıklarını gönderiyor etrafına, sonra çığlıklarını yansıtan mihraklara, oyunculara göre yön tayini yapmaya çalışmaktadır. Aradaki sesleri ise, her seferinde ağızlara rüşvet kabilinden sıklıkla sakız edilen “halk” duymamaktadır.

Soğuk savaş dönemi boyunca ümit bağladığı pek çok konuda “ihtiyaçtan acil” yaptığı antlaşma ve uluslararası işbirliği protokollerinden genelde pek fayda sağlamadı Türkiye. Öte yandan Türkiye, 72 milyonu aşan nüfusu, “İslamcı” diye tanımlanan, kendini “liberal muhafazakâr” diye “AK”lamaya çalışan, ikinci defa iktidara seçimle gelmiş bir hükümeti, 700 milyar dolar civarında GSMH, 9,500 dolar civarında kişi başına düşen milli geliri ile dünyanın 17. büyük ekonomisi ve dünyanın en büyük ordularından birine sahip olan bir ülke olarak da sıklıkla yenilenen dünya düzeninde önemli bir aktördür. İronik bir şekilde, IMF’nin çizdiği yol haritasıyla mevcut ekonomik duruma gelen ülke, IMF’yi aynı zamanda bir düellocu hasım edasıyla geri de çevirdi.

Görünen o ki, Türkiye gelecek yıllardaki diplomasisini yine, Doğu’ya, Batı’ya ve Kuzey’e gönderdiği çığlıkların yansımalarına göre tayin edecektir…

Bir yanda “enerji silahtır” diyen ve bu anlayışı ihtiraslı bir tüccar mantığıyla uygulayan Rusya’nın bakışı var. Rusya, yeniden eski muktedir SSCB dönemlerini ihya etmek, ama bunu da ağır sanayi ve silahlanma tehditleri, devrim ihracı ile değil, bizzat elindeki stratejik silahlarla; ideolojik bir devlet olarak değil, malını karaborsa satma yollarına bakan bir tüccar gibi yapmak istiyor. Rusya’nın, kapitalist mekanizmaları üretim alanlarına aktarırken, derinden derine eski “politbüro” endişelerini bırakmadığı da son “ajan takası” meselesinde ortaya çıktı. Ayrıca Rusya, sınır ötesi çıkarlarını da kollamaktan kaçınmıyor. İstanbul’un orta yerinde katledilen Kafkas soylu komutanların hatırda tutmak lazımdır…

Diplomasinin arka planları giderek halklardan adeta gizlenen, liderler arası bir satranca dönüşüyor. Halkın idraki mi sorun, liderlerin iktidar savaşı mı yenleri sessizce kana boyamakta olan?

Denklemin diğer yanında, aslında yine politik ve ekonomik gelecek kaygılarını “medeniyetler çatışması” teziyle eski misyoner destekli sömürgeciliğe yeni küresellik kisvesi ve apoleti ekleyen ABD var. AB ise, hem ABD’ye rağmen hem de onunla işleyen bir ittifakı temsil ediyor.

Öte yandan Çin, sessiz ve derinden Çin Seddini Afrika’ya kadar taşıma hedefini yeni küresel paylaşımın kendine düşen kısmı olarak görüyor.

Yani diplomaside Allah’a havale edilen bir şeytan üçgeni modeli var… Mehteran havasında.

Dış dinamiklerin başında Türkiye’nin AB’mi, ABD’mi, yoksa Çin ve Rusya ekseninde mi yeniden yapılanması olacaktır konusu gelmektedir. Öte yandan, Özal ve Erbakan dönemlerinde ortaya atılan, Karadeniz Ekonomik İşbirliği (1992) ve Batılı G7 ülkelerine alternatif olarak ortaya atılan D8 (1997) projeleri tozlu raflardaki yerini çoktan almıştır. “Adriyatik’ten Çin Denizine” gidenlerin ise, gördükleri Türkiye’nin gafleti olmuştur.  “Van münütz” çığlığının aksi zaten kendi rejimlerinin de ezdiği Ortadoğu halklarından geldi. Ancak bölge liderleri nezdinde bunun siyasal okumaları farklı olmuştur.

“Laik” devlet yapısıyla İKÖ’de aktif olarak yer almaya her dönemde çaba gösteren bir ülke de oldu Türkiye. Bu kuruluşun kendi yapısı içindeki problemler, genelde dayanışma ve ekonomik işbirliği alanlarında kesede keklik ya da hoş bir hülyası olan, ama bir türlü kuvveden fiile geçemeyen etkisi tavsiye niteliğinden öteye geçemedi. İKÖ toplantıları bile üye ülkeler arasında sık sık kavgalara sahne olan etkisiz bir yapılanma olarak ortada durmaktadır. Şu an Türkiye belki de zamanın ruhuna uygun olarak, dönem başkanlığını yaparken, eski hafızaları da eskiden kalma sembollerle canlandırmak peşinde. Eski hatıralar ise, tarihte İngiliz ve Fransızların yazdırdığı tarih bilincinin etkisini hala taşımaktadır. Yani bölgeyi kutsallarıyla beraber sömüren güçler, bölgede eskiden hâkim olan Osmanlı Devletinin hatırasını kendi yaptıklarını örtmek için iyi kullandılar.

Çin’in de ilerde “Medeniyetler çatışması” diye adlandırılan yeni sömürgecilik ve küresel sömürü planlarının içindeki yerini, Hong Kong faktörü ve Batı kapitalizmine şimdilik taşeronluk yapmak şeklinde tezahür eden üretim sürecine rağmen,  Maocu kapitalizmle (!) evlenmesi sonucu beyaz Çinliler ve statükoyu kendi iktidarlarını bırakmamak için çaba gösterecek ve eski dönem artığı siyasi seçkinler arasındaki çekişmeye rağmen alacaktır.

Amerika’nın Çin’le 1960’ların sonlarına kadar ticari ilişkileri ya hiç yoktu ya da dolaylı olarak ve çok az vardı. Hâlbuki 1970 yıllardan itibaren durum değişti her iki aktör için. Amaç SSCB’nin oluşturduğu kapitalizm karşıtı pakttan Çin’i ayrı tutmaktı.

ABD ile en az 40 yıldır devam eden “favori ticari ortak” statüsü hem Çin’i susturmak hem de Rusya’yla ittifakını engellemek için yapılan bir anlaşma idi. Sonraları Çin, ABD’den hem dolar ve devlet tahvilleri gibi kâğıtlar satın alarak zaman zaman küresel sermayenin kendi yarattığı dengesizlikleri, savaş finansmanından kaynaklanan bütçe açıklarına destek olmaya başladı. Bu gidişle Çin, Amerika pazarlarını da kendi içinde ürettiği orijinal ya da uydurma markalarla doldurmaya devam edecek ve zamanla yamak ve taklit ürünlerle girdiği küresel kapitaliz arenasında, Batı’dan gelen makine parkları ve son model olmasa da giden teknoloji ile artık kendine ait bir komuno-küresel güç olarak hem ABD ve AB’ye hem de Rusya’ya yönelik bir “tehdit” olabilecektir.

Japonya’nın Çin’den aldığı alfabenin, Japonya’ya geri dönüşümü nasıl olacaktır sorusu bizi “Son İmparator” filminden kareleri hatırlatabilir. Tibet meselesi ise, Amerika’nın elinde Çin’e karşı tuttuğu kozlardan biri olarak beklemekte olup, Doğu Türkistan sorunu da Tiananmen Meydan’ında kendini belirgin olarak göstermişti…

Kuzey Kore ve Vietnam Savaşını Çin’in unuttuğunu sanmıyorum. Soğuk Savaş döneminde SSCB ve ABD arasındaki savaşta Çin, komünist blok içinde en az yara alan ve belirleyici ülke oldu. Ayrıca Çin, özellikle son on yıldır dünyada piyasalardan en çok petrol ve demir-çelik çeken ülkeler arasında, listenin başlarındadır. Son yıllarda buna gıda meselesini de eklersek, Çin, bu yılki krize rağmen gerçekleştirdiği yıllık yüzde on birlik büyüme hızı ve yıllardır devam eden ortalama yüzde onluk büyüme hızıyla ve şu an anlamsız gibi gelen, ama demografik yapısındaki itaatkâr ve nispeten az karışmış ırkın ve 1,4 milyar civarındaki nüfusu ile yakın gelecekte en etkili siyasi aktörler arasında yerini alacaktır. 

Kişi başına düşen millî gelir düzeyi belki Amerika ölçeğinde olmayacaktır ama Çin bu gidişle 2050 yılında dünyanın en büyük ekonomisi olacaktır. Doğal olarak bu da pek çok şeyi tetikleyecek ve bazı defterleri yeniden teftişe itecektir. Çin yakın zamanda Güney Kore gibi iktisaden gelişmiş eski arka bahçesinin hatıralarını unutmadan, kapitalist bloktan aldıklarını bir gün ona karşı kullanmak ve eski hesapları yeniden açmaya yönelik çalışmalar yapacaktır. Kuzey Kore’nin onca umarsız davranışlarına karşı, Amerika’nın genelde gözdağı vermek düzeyinde ve anti-propaganda ağırlıklı medya savaşından öteye gitmeyen tehditleri bunu açık göstergesidir. 

Sonra Hindistan ve diğer uzak Asya ülkeleri devreye girecekler, hem ticaret hem öykünme hem de sömürgecilik döneminden kalan hatıralar, siyasî ve iktisadî açıdan yeni cephelere dönüşecektir.  Uzun zamandır, daha önce Japonya’nın yaptığı gibi, Çin ve Hindistan ABD’ye öğrenci göndermektedirler. Bunların büyük bir kısmı da Türklerin aksine, bir yandan Amerika’nın sunduğu imkânları severek, ama onları kendi ülkelerinin geleceği için kazanca dönüştürmek isteyen mantıkla davranmakta, alfabe ve kültür farklarına rağmen, uzun saatler laboratuarlarda çalışmak direncini --mesela Amerikalıların tersine-- azim ve gayretle sürdürmektedirler. Yani Bin Ladin’in teröre dönüştürdüğü bu etkileşim, Tarık Ali’nin The Empire Strikes Back temasına dönüşecektir.  

Peki Türkiye?

Goldman Sachs’ın bir raporuna Türkiye 2050 yılında en güçlü ülkeler arasında olabilir…

Ancak dışarıdan gelen tenkitleri de taltifleri de Türkiye ancak kendi çıkarları doğrultusunda dinlemeli. Artık hükümetlerin değil, devletin politikası olan politikaları izleyerek, devlet ve hükümet ayrılıklarını ortadan kaldırmalıdır.

 

İşte o zaman, Türkiye yarasa olmaktan çıkıp kartal olmaya başlayacaktır…

 

Neler Söylendi?

DİĞER YAZILARI MUHSİN BAŞKAN Mum Titrer Hanemizde Ülkücülük CHP'yi Ne Zaman Sevdim İSLAMCILIKLA MÜSLÜMANI, TÜRKÇÜLÜKLE TÜRKÜ YABANCILAMAK SOSYAL MEDYANIN SOS'LARI PARALEL YAPI Bosna'daki Türk Üniversitesi: IUS DER SPİEGEL "BOYUN EĞME" DİYOR DEVRİM Mİ DEDİNİZ? BİRLİK VE BERABERLİK NEDİR? DİL TARİH VE İDEOLOJİ AYNAYI ARAMAK... MAKULLER AKİLLERE KARŞI VEDA HUTBESİNİ OKURKEN HİNLİK VE HAİNLİK ÖTESİNDE TARİHE BAKMAK ALPEREN OLMAK BİR HİLAL BİR İHTİLALDİR DELİLİĞE ÖVGÜ AŞK'A DAİR YAKLAŞIMLAR BİLİM, İDEOLOJİ VE DARVİNİZME DAİR YALAN DÜNYADA GERÇEK TARİH OLUR MU? DELİ DUMRUL'UN KÖPRÜSÜ ORTAYA KARIŞIK HALLERİMİZ EFKAR VE HERZELER YUSUF, ŞEHİR VE TABUYA DAİR EĞİTİME NEDEN HAYIR? EFKAR VE HERZELER "ADAMLARIN" PLANI HER ZAMAN TUTAR MI? İNGİLİZ'CE KONUŞMAK... BEN ÖLÜNCE KİM KALIR? BİLMENİN MALİYETİ NEDİR? BU ÜLKEYİ ANLAMAK... NİYET TAVŞANLARI VE TARİH ŞERİF MARDİN VE CUMHURİYETİN GETTOLARI FERMAN VE FETVA BAYRAMLARDAN BAYRAM BEĞENMEK AŞKIN BAR/KODU MEVSİM SONU İNDİRİMLİ LİBERALCİLİK YOL DA İÇİMİZDE SEYYAH DA! OSMANLI NE ZAMAN ÖLDÜ? SÜRGÜN KAYIP MEDENİYETİ ARARKEN... KÜRDİSTANA DAHA NASIL YARDIMCI OLABİLİRİZ? İKİNCİ YEŞİL KUŞAK PROJESİ MHP NEREYE GİDİYOR? NASIL BİR GENÇLİK? KİM KORKAR EBU ZER'DEN? MEHDİ NE ZAMAN GELECEK? "GÜZEL VE YALNIZ ÜLKE"YE Milliyetçilik ve Kürtler İLETİŞİM VE PROPAGANDA BATILILAŞMAK TWITTER'DA KENDİMİZİ OKUMAK "DANIMARKA ÜLKESİNDE KOKUŞAN ŞEYLER" BİSİKLETİN İSLAMİ OLANI FİRAVUN VE HİÇ'LİK KAMUSAL ALAN DÖNÜŞTÜ MÜ? KADIN, ŞEYTAN VE ÖLÜM ÇEVRİM İÇİ AHLAK ÖLÜM VE YAŞAMA KORKUSU KISKANÇLIĞIN KISKAÇLARI 11 Eylül ve ABD YA 12 EYLÜL SONRASI? Korku ve alkışlar arasında Ortadoğu AYDIN, MÜNEVVER VE ENTELEKTÜEL ORTADOĞU'DA OLANLARI ANLAMAK KAVGA NEREDE? KAVGA NEREDE? ORTADOĞU'NUN YENİDEN TASARIMI SUSMAK, PUSMAK VE BİRLİK DİL VE TARİH KAVGAMIZ HOLİGARŞİ Said Nursi ve Cemaat algısı Size “İslamî alt-çevre” diyebilir miyim, “abi”? MUHAFAZAKÂRLIK NEDİR? TÜRK LİBERALİZMİ AŞK MI MAŞUK OLAN? DİN'ERCİLİK SİVİL İTAATSİZLİK NEDİR? NEDEN KÜRT ÇALIŞMALARI ENSTİTÜSÜ? DEĞİŞİM İDEOLOJİSİ VE LİBERAL PROPAGANDA 12 EYLÜL SONRASI UZLAŞMA LİBERAL STATÜKOCULUK UYKUYU ÖLDÜRMEK "EKSİK ETEK" BABİL, DİL VE PROPAGANDA DENKTAŞ'IN ÖLÜMÜ AİKİDO VE "KÜRDİSTAN" DEĞİŞİM TÜRKÇE VE İDEOLOJİ "KASIMPAŞALI" BAŞBAKAN "İBRAHİMİ DİNLER" BİLİMLE DİNİ UYUŞTURMAK KOLTUĞA OTURAN VE KOLTUĞUN OTURDUĞU İNSAN TEMCİT PİLAVI VE YENİ OSMANLI RODRİGEZ NEDEN LİBERAL OLAMAZ? BEN'SİZLİĞE ŞİİR TOPKAPI'DAN DOLMABAHÇE'YE DÜŞERKEN ERBAKAN'I ÖZLERKEN MÜSLÜMAN VE İSLAMCI İSLAM VE FEMİNİZM KAÇIRILAN GÜNDEM BIDEN NOTLARI DEMOKRASİDE KİM KİM ÖPÜYOR ARAF'TA TARİHLERDEN TARİH BEĞENMEK İKİNCİ YEŞİL KUŞAK PROJESİ ARAFTAKİNİ ÖZLEMEK Hayatta Sürgün Olmak AKADEMİSYENLİK KÜRESEL KARADUL TEFRİKALARI GÜNCELLENEN MESİHİ BEKLERKEN TÜRKİYE KOLTUK, TURNUSOL VE KİMLİK BOSNA'DA BİR TÜRK ÜNİVERSİTESİ KOVBOY MEHTERANLA JAZZ ÇALARKEN Amerika ve Anti-Amerikan Kimlikler AMERİKAN KİMLİĞİ VE ŞEYTANLARI DÖNÜLMEZ AKŞAMIN UFKUNDAYIZ KUTLU VEDA DEĞİŞİMİN TÜRKÇESİ VE UYANIŞ TANRI, İNSAN VE TAKVİM ÖDLEK ÖCÜNÜ ALDI MI? Millet Olabildik mi? Zaman, medeniyet ve din Zaman, medeniyet ve din Mehdi’yi beklerken ORTADOĞU VE YENİ İNSAN Kediler, Fareler ve Vatan Kürşat olma vaktidir Gülün Adı, Kadın ve Takva İslamo-Amerikancılık EBCET, CİFR VE TARİH SÜBJEKTİF OLMANIN FAZİLETİ DİPLOMASİMİZ NEREYE? İSTİKLAL MARŞI YENİDEN YAZILABİLİR Mİ? KOKUŞAN BİR ŞEYLER VAR! KÜRESEL KARADULUN AĞLARINDA "Yeni Osmanlı"nın Yeni Haçlılara Yardım Tezkeresi KATLİAMERİKA MAHALLE, BASKILAŞIM VE FİKİR NAMUSU Ay lav yu, Cani! AŞKIN HALLERİ DOKUZ HECELİLER FİRAVUN... Kadın'ım... 28 Şubat ve Erbakan KADDAFİ'DEN KESESİ Ve Yine Karşınızda Renan, Sykes ve Picot Democoupracy mübarek olsun! FULL'er Yapalım mı, Abi? Ortadoğu'da Sezaryen Mısır'da Karaoke Devrimi Mısır'ı Okurken Obama ve ikinci yeşil kuşak projesi (I) Bir Ortadoğu Masalı Mutlu Oligarşiden Kutlu Oligarşiye Ey zahit, şaraba eyle ihtiram! Bilinç ve Sürgün İbrahim, devir içimdeki putları! İdeolojik dil ve Teolojik Tarih Pardon, Size Demokrasi Diyebilir miyim? Paralel Evren, Küresel İslamcılık Erkekler ne zaman "adam" olur? "Millî" Küreselleşme? AK'Kışşş Kimliklerin Kurdu “Hiç” i öğrenmek GELENEK VE MANKURT Küresel tapınak, yerel rahipler ve Hipnoz Çift-düşün, yeni-konuş! Batı'yı ararken... Aforoz’malar… Halife Ömer Hayek’i ne zaman okumuştu? AĞLAMAKTAN ÇAĞLAMAYA DOĞRU KÜRT'AJ Shalom, Kürdistan! İstiklal marşını yeniden yazmak İslam, Millet, Hilafet ve Siyaset Amerika düşmansız olabilir mi? Mustafa Reşit Paşa'ya Mektup Keşif... Babil’in dil’beri Medeniyetlerin neyi çatışıyordu? Tarihi hangi hikâyeci yazar? Zihin Kontrolü ve Kült YUMURTANIN AK'I, SARISI Ebu Zer’in günlüğü Her şey zıddı ile mi kaim? Melamilik “marka” mıdır? Melâmilik Bir ayrılık, bir yalnızlık, bir ölüm AŞKA DAİR NE VARSA Medya medyumluğu ve wikisızmalar Türkiye, İran ve Dünya Barışı Muhafazakârlık “marka”sı? Füze ümütz! “Van münütz!” Çin'in hafızası ve küresel sistem Kutlu veda Öznellik Öz’neliktir! Hz. İnsan, Hz. Peygamber ve emanet Said Nursi ve tesettür İmam, Örtünme ve Nur Suresi Din duble “yol” mu demekti? Gelenek, mankurt ve reform Aylardan şubat günlerden cuma Alaturkalıktan Kolaturkalığa gelenek Gelenek mürtedi ve kimlik Namus, Kanun ve Fazilete Dair İman "terakkiye" destek midir? Yılmayacağız... ÜÇ TARZ-I MAHALLE VE HAL Hoş geldin, Şeytan! OSMANLI VE NEO-OSMANLI DAYILAR VE DAYILANMALAR Türkiye’de muhafazakârlık ve Dr. Faustus Tesettür neyi örtüyor? Milat oluşturmak Yahudilik bir din mi yoksa ırk mıdır? Tarih satrancını asıl kim oynuyor? Mahalle ve getto Tanrı, totem ve muta nikahı Orta Doğu’mların ebesi ŞOFÖR MAHALLİ BASKISI KÜRESEL İSLAMCILIK RENAN'I VE KENDİMİZİ AŞMAK Medine Vesikası Türk solculuğu ve İslamcılığı Batı’k düşüncelerin Doğu’şu BATI'NIN DEĞERLERİ EVRENSEL MİDİR? NEO-MUHAFAZAKÂRLIK VE YİN-YANG Karadul KEDİLER VE FARELER “Erkekliğin” yasası, “kadınlığın” tasası ON ADIMDA LİBERAL OLMA TÜYOLARI Neden Federasyon? Kaburga kemiklerimdeki sızı? Ortadoğu ve Darbeler "Küreselleşme "millet"e neden karşıdır? TURNUSOL Ya 12 Eylül sonrası? (II) Ya 12 Eylül sonrası? 12 Eylül darbesine nasıl gelmiştik? (II) 12 Eylül darbesine nasıl gelmiştik? (I) Kim ne der? Ne zaman ki…