Türkiye’nin yakın tarihine damga vuran hemen tüm olaylarda başrolü kaptırmayan yargının yeni adli yıl ajandası da çok dolu. Bir başka ülkede senaryolaştırılacak, ülkenin 10-20 yılını etkileyebilecek, kitaplara konu olabilecek onlarca dava, bu adli yılda karara bağlanacak.
Yeni adli yılda, yargının gündemindeki başlıklardan bazıları şöyle:
* DARBE DAVALARI: Türkiye genelindeki darbe davalarının görülmesine devam edilecek. Ankara ve İstanbul başta olmak üzere, görülen 289 darbe davasından 265'i karara bağlandı. Sona eren davalarda 2 bin 260'ı ömür boyu olmak üzere, 3 bin 664 sanık hakkında mahkumiyete hükmedildi. Bu davalarda bin 206 sanık ağırlaştırılmış müebbet hapse çarptırıldı, sanıklardan 17'si 141 kez, 1'i 140 kez ağırlaştırılmış müebbet cezası aldı. Bir sanık için 137 kez ağırlaştırılmış müebbet kararı veren mahkemeler, 31 sanık hakkında 4'er kez, 4 sanık hakkında 3'er kez, 2 sanık hakkında 28 kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmetti. Ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkum edilenler arasında eski 71 general, 813 subay, 172 astsubay, 49 uzman çavuş, 4 polis memuru da yer aldı. Davalarda, 2 bin 609 sanığın da beraatine karar verildi. En önemli darbe davalarından Akıncı davası, bu adli yılda karara bağlanacak. 15 Temmuz darbe girişiminin komuta merkezi olan Akıncı Üssü’nde yaşananlara ilişkin açılan, Ankara 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen dava da henüz sonlanmadı. FETÖ'nün darbeyi yöneten sivil imamlar Harun Biniş ve Nurettin Oruç'un da arasında bulunduğu bazı sanıklar, mahkemede izletilen görüntülerle olay gününe ait kamera kayıtlarının farklı olduğunu öne sürerek, görüntülere "montaj" yapıldığını savunmuştu. Adli Tıp ise montaj yapılmadığını raporlaştırdı. Davanın en önemli sanığı, darbe girişiminden önce FETÖ’nün Hava Kuvvetleri Komutanlığı imamı olduğu bilinen, darbe girişiminden sonra ise FETÖ’nün Genelkurmay imamı olduğu anlaşılan Adil Öksüz. Öksüz, darbe girişiminden sonra Akıncı Üssü yakınlarında yakalandı. Diğer şüphelilerle birlikte jandarmaya götürüldü. Ardından Ankara Emniyet Müdürlüğü’ne sevk edilmeden Sincan Adliyesi’ne çıkartıldı. Tutuklanması istemiyle sevk edildiği hakimlikten serbest kaldı. Savcılığın itirazı da üst hakimlik tarafından reddedildi. Öksüz, eşyaları da iade edilerek adliyeden gönderildi. Öksüz, o günden bu yana kayıp. Davada, Ankara’yı bombalayan uçakların pilotları da yargılanıyor. Davada, Gülen ile Öksüz’ün de aralarında olduğu 486 sanığın hapsi isteniyor. Sincan Ceza İnfaz Kurumları Kampüsü'ndeki salonlarda görülen duruşmalar arasında olan Akıncı Üssü davasının adli tatil sonraki celsesi, 3 Eylül'de yapılacak.
GEZİ DAVASI: İş insanı Osman Kavala’nın Gezi eylemlerinin organizatörü ve finansörü olduğu iddiasıyla tutuklu yargılandığı 16 sanıklı davada, ilk savunmalar yapıldı. Kavala’nın tutukluluğu ise buna rağmen sürüyor. Aynı davanın sanıklarından insan hakları aktivisti Yiğit Aksakoğlu ise ilk duruşmada tahliye edildi. Davaya bakan İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi heyetinde adli tatil sırasında değişiklikler oldu. Kavala’nın tahliyesi yönünde oy kullanan mahkeme başkanı, aynı mahkemenin ikinci heyetine atandı.
TUTUKLU VEKİLLER VE DEMİRTAŞ: HDP’li vekillerin yargılandığı davaların görülmesine devam edilecek. HDP eski eşbaşkanı Selahattin Demirtaş ile ilgili ana davadaki kararın bu adli yılda çıkması bekleniyor. Demirtaş’ın AİHM’de haklı bulunduğu davaya yönelik yapılan itirazlar da AİHM Büyük Daire’de görülecek.
CUMHURİYET DAVASI: Cumhuriyet gazetesi eski yazar ve çalışanlarının davaları görülecek. Yargıtay Başsavcılığı, Cumhuriyet davasında 5 yılın üzerinde ceza alan gazetecilerle ilgili kararın bozulmasını istemişti. Aynı davada yargılanan ve 5 yılın altında ceza alan 6 gazeteci ise halen cezaevinde. Başsavcılık, diğer gazeteciler için verilecek kararın bu gazetecilere de uygulanmasını ve yeniden yargılama yapılmasını talep etti. Ancak halen bu tebliğname karara bağlanmadı. Yeni adli yılda tebliğname ile ilgili de karar verilecek.
ALTAN KARDEŞLER VE NAZLI ILICAK: Ahmet Altan, Mehmet Altan ve Nazlı Ilıcak’ın da aralarında bulunduğu gazetecilerin ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkum edildiği davada yerel mahkeme kararı Yargıtay tarafından bozuldu. Yargıtay, Mehmet Altan’ın beraatini kararlaştırırken, Ahmet Altan ile Ilıcak için örgüte yardım suçundan yargılama istedi. Bu dava, sil baştan görülecek. Yerel mahkeme Ahmet Altan ile Nazlı Ilıcak’ın 3 yılı aşkın süredir devam eden tutukluluk halini de karara bağlayacak.
ŞULE ÇET VE KADIN CİNAYETLERİ: Ankara’da bir plazadan atılarak öldürüldüğü iddia edilen Şule Çet’in iki katil zanlısının yargılandığı davada karar çıkacak. Son olarak Çet’in plazanın 20. katından atıldığını gösteren raporlar dosyaya girdi. Mahkeme, yeni bilirkişi raporları da istedi. Çet dosyası gibi birçok kadın cinayeti davası da bu adli yılda karara bağlanacak.
En kritik başlık: Af teklifi
Yeni adli yılda, yaşamımızı etkileyen, yargı odaklı birçok düzenleme de tartışılacak. Bunlardan bazıları yaşama geçecek, bazıları kabul edilmeyecek, bazıları ise uzun yıllardır olduğu gibi kadük kalacak.
En önemli tartışma konusu MHP’nin sürekli gündemde tuttuğu, Adalet Bakanlığı’nın üzerinde çalıştığı af teklifi olacak. MHP, organize suç örgütü liderlerini de kapsayacak biçimde bazı cezalarda infaz indirimi yapılmasına yönelik teklifini geçtiğimiz aylarda verdi. Adalet Bakanlığı’ndaki bir komisyon, ceza indirimleri üzerinde çalışıyor. Adı “af” olmayacak ancak ceza indirimleri sayesinde binlerce kişinin tahliyesini sağlayacak olası bir düzenlemenin, gündeme getirilebileceği belirtiliyor. Aynı pakette bazı ceza artırımlarının da olabileceği kaydediliyor.
Bir diğer önemli taslak, Yargı Reformu Strateji Belgesi doğrultusunda hazırlanan ancak geçen yasama yılında Meclis’e getirilmeyen çalışma. Çalışma kapsamında, düşünce özgürlüğü alanında adımlar atılması bekleniyor. Pakette, Cumhuriyet davasını da etkileyecek, ceza kanunlarındaki çarpıklıkları da düzeltecek maddeler olması bekleniyor. Taslak, 1 Ekim’den sonra Meclis gündemine gelecek.
Meclis’in gündeminde bulunan ya da Meclis’e gelmesi beklenen yargı odaklı bazı düzenlemeler şunlar:
*HAYVAN HAKLARI YASASI: İlk çalışmaları 2012’de başlayan Hayvan Hakları Yasası ile ilgili düzenlemeler henüz tam olarak hazır değil. Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan kanun taslağı adli yargı adalet komisyonluklarına gönderilmişti. Çalışmalarda sona gelindi. Ancak bu aşamada Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi yürürlüğe girdi. Sahipli ve sahipsiz hayvanlara kötü davranış ve eziyetin hapisle cezalandırılmasını öngören düzenleme için Cumhurbaşkanı Erdoğan da “Bir an önce çıkartın” talimatı vermişti. Milletvekillerinin eski taslağı bir teklif olarak TBMM’ye getirmesi bekleniyor.
GECİKEN ADALETE PEŞİN TAZMİNAT: Anayasa Mahkemesi’nde görüşülmeyi bekleyen ve tazminatla sonuçlanması muhtemel, yargının ağır işlemesine yönelik dosyalarla ilgili Adalet Bakanlığı komisyon kurmayı tasarlıyor. İnsan Hakları Tazminat Komisyonu adı altında çalışacak komisyon, mağdurlara tazminat ödeyecek ve böylece bu konudaki dosyalar da AİHM’ye gitmeden sonuçlanabilecek.
NAFAKA SİSTEMİ: Toplumu ilgilendiren en önemli çalışmalardan birisi de nafaka sistemi. Mevcut sistemin adaletsizlik yarattığı tezine dayandırılan çalışma kapsamında, süreli nafaka tartışılıyor. Önerilen sisteme göre çocuksuz ailelerde 1, çocuklu ailelerde 5 yıl nafaka ödenmesi gündemde. Kadın örgütleri ise özellikle çalışma olanağı bulunmayan kadınları örnek göstererek, mevcut uygulamanın sürmesinden yana.
T24
